چکیده:
نقاشی گل و مرغ، اصطلاحی برای توصیف نوعی از نقاشی قدیم ایرانی است که
دارای موضوع گل، برگ، پرندگانی مانند بلبل و گاه پروانه بود. گل ها و پرند هها از
قرن 9 ه. ق در نقاشی ایرانی وجود دارند اما گل ها و پرند ههای مستقل از قرن 11
بر صفحات مرقعات می نشینند. در دورة زندیه « تک نقاشی » ه. ق به بعد، به صورت
در شیراز پدید آمد؛ زیرا بیشترین « مکتب گل » یا « مکتب زند » نوعی هنر به عنوان
توجه به نقاشی های گل و مرغ می شد و میراث این هنر توسط زندیه به عنوان
تحولی که از دوران صفویه آغازشده بود به هنر قاجار انتقال یافت. هدف از این
پژوهش آشنایی با مفهوم گل و مرغ و پیشینه آن، همچنین بررسی نقوش گل و مرغ
در هنرهای سنتی است. در طی این پژوهش مشخص شد که گل و مرغ در زمینه
های گوناگونی همچون کاشی نگاری، آثار لاکی مثل آیینه کاری، قلمدان نگاری،
جعبه جواهرات و منسوجات کاربرد دارد. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه
اسناد و مدارک موجود در کتابخانه ها است. بررسی آثار گل و مرغ به روش
کتابخان های، مشاهد های و میدانی صورت گرفته است و از منابع متعدد و معتبر در
دسترس پژوهشگر بهره گرفته شده و پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
"مقاله گل و مرغ (منتشر شده در مجله کتاب ماه و هنر توسط لیلا سودآور دیبا و همکاران) که بر مبنای بررسی آثار موجود در مجموعه موزه بروکلین بنا شده، ریشه ها و تحولات مضمون گل و پرنده در نقاشی و هنرهای تزئینی ایران با تمرکز بر گل سرخ و بلبل در زمینه تاریخی و فرهنگی و به طور کلی نقش آن در فرهنگ ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است.
شکل 3- مسجد وکیل شیراز (نگارندگان: 1395) در دورۀ زندیه نوعی هنر به‌عنوان «مکتب زند» یا «مکتب گل» در شیراز پدید آمد؛ زیرا بیشترین توجه به نقاشی‌های گل و مرغ و نقاشی زیر لاکی 1 می‌شد و میراث این بسیاری از نقاشان این دوره استعدادشان را عمدتا در تزئین اشیایی چون قلمدان، قاب آیینه، جلد کتاب، صندوقجه جواهر، سینی و ...
تصویر عنوان مکان کاربرد عنصر شاخص / گچ‌بری و کاشی نگاری مسجد- مدرسه آقابزرگ کاشان دیوارنگاری سردر اصلی بنا و همچنین ازاره ایوان منتهی به گنبد خانه اصلی انواع پرندگان / بدنۀ بیرونی سردر ورودی اصلی مدرسه طاووس / کاشی نگاری مدرسۀ ابراهیم‌خان کرمانی دیوار شمالی حیاط مدرسۀ گل‌های سفید دو پرندۀ قو / کاشی نگاری تکیۀ معاون الملک کرمانشاه دیوارها طاووس و گل / کاشی نگاری کاخ گلستان دیوارها دو قوی پشت‌به‌پشت / کاشی نگاری مسجد سپهسالار تهران دیوارها گل، ترنج‌های درهم تافته و هندسی وار / کاشی نگاری مسجد مشیر شیراز دیوارها گل و مرغ، طبیعت و منظره‌پردازی / کاشی نگاری موزۀ پارس شیراز قسمت بالای نمای بیرونی موزه مرغ یا مرغ بهشتی (طاووس) نقش سه درخت درهم‌تنیده که بر روی شاخ و برگشان پرندگانی مشاهده‌شده است."
(
, 
, 
)
