چکیده:
همزمان با آغاز خلافت علی(ع)، معاویه به عنوان فرماندار شام با هدف کسب قدرت و خلافت رویاروی آن حضرت قرار گرفت. بدین منظور از روش‌های متعددی برای آماده‌سازی اندیشه و اذهان مردم نسبت به خلافت خویش استفاده کرد. کشته شدن عثمان و جابجایی قدرت و بالا گرفتن تنش‌های متعدد سیاسی و فرهنگی فرصت لازم را در اختیار معاویه برای تثبیت قدرت و خویش داد. طراحی ویژه در ساختار حکومت و اتخاذ انواع تدابیر فرهنگی و اجتماعی کاربست شیوه جدیدی در ساختار خلافت و مرجعیت وی را از عملکردهای اسلامی‌دور کرد. از این پس مرزبندی‌های قومی، قبیله‌ای و ساخت اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی تغییر یافت و ارزش‌های قبیله‌ای جایگزین هنجارهای اسلامی‌گردید. این نوشتار در صدد است تا بدین مساله بپردازد که: معاویه در راستای بازتعریف سیره خلیفه به سبک کسرایی و قیصری از چه روش‌ها و اقداماتی استفاده کرد؟ در پاسخ به مساله مذکور، این فرضیه مطرح است: معاویه از طریق حصر فرهنگی و محدودیت ارائه آموزه‌های اسلامی‌در سرزمین شام، ساخت و ترویج احادیث جعلی، بهره‌برداری از شخصیت‌های اجتماعی، اعطای مقام و منصب، بذل و بخشش و اتخاذ مظاهر پادشاهی به تقویت الگوی نظام قبیله‌ای و جایگزین کردن سلطنت به سبک کسرایی و قیصری در سیره خلفای پیشین پرداخت.
خلاصه ماشینی:
این نوشتار در صدد است تا بدین مسأله بپردازد که: معاویه در راستای بازتعریف سیره خلیفه به سبک کسرایی و قیصری از چه روش‌ها و اقداماتی استفاده کرد؟ در پاسخ به مسألۀ مذکور، این فرضیه مطرح است: معاویه از طریق حصر فرهنگی و محدودیت ارائۀ آموزه‌های اسلامی‌در سرزمین شام، ساخت و ترویج احادیث جعلی، بهره‌برداری از شخصیت‌های اجتماعی، اعطای مقام و منصب، بذل و بخشش و اتخاذ مظاهر پادشاهی به تقویت الگوی نظام قبیله‌ای و جایگزین کردن سلطنت به سبک کسرایی و قیصری در سیره خلفای پیشین پرداخت.
(ابن عساکر، بی تا:1 /30-31) همچنین نقل احادیثی دربارۀ حقانیت لشکر شام (همان: 1/ 24) و ذکر سرزمین شام به عنوان پایگاه ایمان (همان: 1/ 46) از جمله مواردی بود که معاویه با بهره‌گیری از آن در صدد بازسازی اذهان و تفکر شامیان نسبت به لشکر علی(ع) برآمد.
(طبری، 1375: 6 / 2556-2557؛ ابن ابی الحدید، 4 / 57) اتهام قتل عثمان و عمار بن یاسر به علی(ع)، نماز نکردن آن حضرت و اقدام ایشان به فتنه گری در راستای رسیدن به حکومت از جمله مواردی بود که معاویه به منظور تثبیت موقعیت حکومت خویش به کار گرفت.
(ابن ابی الحدید،: 4 / 57) به نظر می‌رسد معاویه با معرفی علی(ع) به عنوان فردی مستحق لعن، در صدد بود تا فضیلت‌های آن حضرت را از اذهان و زبان مردم محو کرده و خود را فرد برتر جامعه از لحاظ معنوی مطرح کند.
(
, 
, 
)
