چکیده:
یکی از جریان های سیاسی اعتقادی که در خاورمیانه و شمال آفریقا همواره حضور فعالی داشته است،
سلفی گری می باشد. در حال حاضر، سلفی های جهادی تکفیری به یکی از جریان های مهم مذهبی و سیاسی خاورمیانه تبدیل شده اند و ارزیابی تحولات جدید کشورهای منطقه، بدون درک این جریان امکان پذیر نیست. از همین رو، نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخ گویی به پرسش های زیر می باشد. مهم ترین گروه های سلفی جهادی تکفیری فعال در خاورمیانه کدامند؟ دلایل رشد و گسترش این گروه ها در خاورمیانه چیست؟ و در نهایت، موانع دست یابی گروه های سلفی جهادی تکفیری به قدرت سیاسی در خاورمیانه و شمال آفریقا کدامند؟ به منظور پاسخ به پرس شهای مذکور، ساختار نوشتار به سه بخش تقسیم شده است. بخش نخست، به مباحث نظری مرتبط می شود و پس از بررسی گونه های سلفی، اندیشه های سیاسی سلفی های جهادی تکفیری و عوامل تاثیرگذار در گسترش آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در بخش دوم به مهم ترین گروه های سلفی جهادی تکفیری فعال در خاورمیانه و شمال آفریقا اشاره می شود. در بخش سوم نیز به دلایل گسترش و موانع دست یابی گروه های سلفی جهادی تکفیری به قدرت سیاسی پرداخته می شود.
خلاصه ماشینی:
بدین ترتیب ، با شکل گیری دور جدید ناآرامی ها در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله تونس ، لیبی ، مصر، سوریه و یمن ، بستر مناسبی برای گروه های سلفی تکفیری ـ جهادی ایجاد شده است .
برای مثال ، «جان وال » و «جان اسپوزیتو» دو تن از اندیشمندان اروپایی که بخشی از مطالعات خود را به بررسی گروه های اسلامی اختصاص داده اند، به حمایت گسترده طیف وسیعی از حکومت های نظیر لیبی ، عربستان سعودی ، کشورهای حاشیه خلیج فارس ، سودان و غیره به سلفی ها اشاره کرده اند (کرمی چرمه ، ١٣٩٣: ٣٦) امروزه نیز گروه های تکفیری موجود در خاورمیانه همانند داعش و جبهه النصره از کمک مالی دولت های عربی همچون عربستان سعودی ، قطر و برخی کشورهای خلیج فارس بهره می برند.
گروه های سلفی جهادی ـ تکفیری نظیر داعش و جبهه النصره به دلیل فاقد بودن پشتیبانی (لجستیک ) مناسب ، و همچنین به دلیل نداشتن تخصص حرفه ای در جنگ ، از این گونه قواعد پیروی نمی کنند؛ این مساله باعث می شود در موارد زیادی موفقیت به دست آورند.
همچنین در کشورهای دیگر خاورمیانه و شمال آفریقا ازجمله مصر، لیبی ، یمن ، لبنان و غیره بستر مناسبی برای گروه های سلفی تکفیری ـ جهادی ایجاد شده است .
عواملی همچون بحران اقتصادی ، فقر فرهنگی ، استفاده از راهبرد رسانه ای ، تاکید بر تاسیس حکومت اسلامی ، قدرت یافتن شیعیان در ایران و مقابله با آن ، حمایت از خارج و حضور آمریکا در منطقه خاورمیانه باعث شده است تا نفوذ سلفی های جهادی ـ تکفیری در جوامع خاورمیانه افزون گردد.