چکیده:
عصر امام حسن عسکری(ع)، همچون عصر امامان پیش از ایشان، اوج فتنه گرایی و مذهبسازی است؛ لذا امام، همچون پدر و اجداد بزرگوارشان، در دو حوزه مبارزه می کرد: یکی مبارزه با جور خلفا و دیگری مبارزه با انحراف فرق. ایشان با توجه به جو سیاسی و کوتاه بودن مدت امامت و تحت نظر بودن، از مبارزه مسلحانه در پیشبرد اهداف امامت بهره نجست؛ ازاین رو با رعایت تقیه، به روشنگری افکار پرداخت و مخالفت خویش را علیه آنان با ابزار دیگر بیان کرد تا پیروان با تاسی به ایشان، از افکار و فرقه های منحرف کناره گیری کنند. ایشان با فرقه های منحرف کلامی مذهبی، مانند صوفیه، واقفیه، غلات، زنگیان و...، از طریق فعالیت هایی زیر مبارزه می کرد: 1.رفع شبهات در حوزه دین؛ 2. تولی و تبری در مقابل دوستان و دشمنان؛ 3. مبارزه با انحرافات فکری؛ 4. پرهیز از مجادله و دستور به دوری از بدعت گذاران؛ 5.موضع گیری در برابر فرقه های ضاله؛ 6. دفع فتنه با بهره گیری از علم غیب؛ 7. دستور به توقف در برابر شبهات؛ 8. مخالفت صریح ولی بدون اظهار نظر سیاسی که از خلال احادیث و فرمایش های ایشان به دست آمده است.
خلاصه ماشینی:
"۲. تبیین و تثبیت موضع امامت مهم‌ترین فعالیت امام عسکری} روشنگری افراد دربارۀ مقام امامت و تثبیت این جایگاه در ذهن آنان بود که گاهی از طریق نوشتن نامه برای افراد، دیدگاه حضرت در مواضع گوناگون معلوم می‌شد؛ مانند نامه به اسحاق‌بن اسماعیل که در آن، با استناد به آیات قرآن، امر امامت را ثابت می‌کند.
یکی از یاران ما به امام‌حسن عسکری} نامه نوشت و از وی دربارۀ کسی‌که به حضرت موسی‌بن‌جعفر} توقف کرده بود، سؤال کرد که آیا آن‌ها را دوست داشته باشم یا از آنان بیزاری بجویم؟ حضرت در پاسخ فرمود: «آیا برای عمویت آمرزش می‌خواهی؟ خداوند عمویت را نیامرزد.
امام‌حسن عسکری} رخداد و آن حضرت که امام شیعیان و بزرگ علویان بود، هنگامی‌که شنید برخی از مردم، صاحب‌الزنج را علوی می‌دانند، به‌صراحت بیان کرد که وی از اهل‌بیت] نیست: «صاحب الزنج لیس منا اهل البیت» 1 امام در این اعلام موضع، بی‌اینکه از نظر سیاسی دربارۀ حرکت او اظهار‌نظری کرده باشد، به طرد وی از خاندان علوی بسنده کرد و در آن وضعیت، این منطقی‌ترین موضعگیری بود؛ چه انیکه از نظر امام، هردو طرف درگیر، در جبهۀ باطل قرار داشتند و مخالفت صریح با یک جبهه، موافقت با جبهۀ دیگر تلقی می‌شد.
نتیجه حاکم‌بودن وضعیت سیاسی و جو خفقان‌آور بر جامعۀ شیعیان در زمان امام‌حسن عسکری}، عمر کوتاه رهبر شیعیان، دربند‌بودن ایشان و مدت‌زمان اندک امامت، موجب شد تا از فعالیت‌ها و بیانات آن امام همام، به‌ویژه در برخورد با گروه‌های انحرافی، جز مقداری اندک، چیزی دیگری به دست ما نرسد و مبارزات و رفتارهای ایشان در هاله‌ای از ابهام باقی بماند؛ اما با همان مقدار اندک (روایات و نامه‌ها و فرامین)، می‌توان به مقداری از فعالیت‌ها و مبارزاتشان در مقابله با تفکرات و فرق منحرف دست یافت."
(
, 
, 
)
