چکیده:
نظریة «کنش گفتاری» یکی از مباحث مهم تحلیل گفتمان در حوزة دانش زبانشناسی بهشمار میرود که در آغاز توسط «آستین» مطرح شد و پس از او، «سِرل» طبقهبندی پنجگانهای را برای آن ارائه داد. پایة نظریة کنش گفتاری سرل بر این استوار است که نقشهای فعل و بهدنبال آن جمله را در فرآیند گفتمان میتوان به پنج دسته کنشهای اظهاری، عاطفی، ترغیبی، تعهدی و اعلامی تقسیمبندی کرد. بررسی و تحلیل متنشناسی متون دینی ازجمله قرآن کریم و نهجالبلاغه، براساس این نظریه میتواند یکی از راههای درک و شناخت بهتر لایههای پنهان این کتب دینی باشد. خطبة شقشقیه یکی از خطبههای مهم نهجالبلاغه است که علاوه بر دربر داشتن آموزهها و عبرتهای دینی و اخلاقی، از شاکلة نیرومندی در بعد زبانی برخوردار است. از اینروی، پژوهش حاضر میکوشد با روش توصیفی و تحلیل محتوا و بافت موقعیتی متن و با بهرهگیری از روش آماری، خطبۀ یادشده را بر اساس این نظریه مورد بررسی قرار دهد تا کنشهای گفتاری و دلایل آن را تحلیل و تبیین نماید. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که کنش گفتاری اظهاری در این خطبه از بیشترین بسامد برخوردار است؛ چرا که امام(ع) بهطورکلی در خطبه، به دنبال بیان کردن، شرح و گزارش دادن ماجرای تاریخی سقیفه میباشد و بر این امر اصرار دارد که حکومت حق ایشان بوده که غصب شده است؛ بنابراین کنش گفتاری اظهاری با هدف و مقصود گویندة سخن در خطبه متناسب و همگون است.
Speech act theory is one of the important topics of discourse analysis in linguistics. Astin was the first one explained it. Then, Searl propounded five assortment. This assortment includes representative or assertive act, directive act, commissive act, expressive act and declarative act. According to this theory, the roles of verbs and sentenses could be analized.
According to this theory, the textual review of religious texts for axample the Quran and Nahj al-Balāgha could be one ways of deeper understanding in these books. The shiqshiqiyya sermon is one of important sermons. This sermon is very powerful schema linguistically in addition to its religious and moral teachings. So, this article wants to study the sermon based on the descriptive - analytical method and context analysis and used statistical method.
Some results show the assertive act and then the directive act have highest frequency in the sermon. It harmonizes the main theme of the text because Imam Ali try to explain the historical story of "Saghifa" generally.