چکیده:
هاتفی جامی خواهرزادة عبدالرّحمان جامی و از شاعران توانای دورة تیموریست که در همة فنون شاعری بویژه مثنویهای داستانی توانایی و مهارت داشته و به پیروی از نظامی چند منظومة داستانی به نامهای لیلی و مجنون، شیرین و خسرو، هفت منظر و تمرنامه پدید آورده است. وی اواخر عمر منظومهای حماسی به نام شاهنامه در فتوحات شاه اسماعیل صفوی سرود که ناتمام ماند. علاوه بر مثنویهای یادشده، از هاتفی دیوان شعری در دست است. تمرنامه مهمترین و بهترین اثر اوست که حماسهایست تاریخی در گزارش زندگی، جنگها، دلیریها، کشورگشاییها و ویرانگریها و خونریزیهای تیمور. هاتفی این منظومه را بر بنیاد ظفرنامه شرفالدّین علی یزدی سروده است و چنانکه هم خود او گفته و هم مقایسهاین دو متن نشان میدهد، به ظفرنامه کاملا وفادار بوده و جز پارهای تعبیرهای شاعرانه که لازمه نظم است، چیزی بر متن نیفزوده، بلکه گاه چیزهایی از آن کاسته است. هاتفی در ساخت و پرداخت این اثر حماسی از یک سو شاهنامة فردوسی و از دیگر سو اسکندرنامة نظامی را سرمشق ساخته است. پارهای از شگردهای بلاغی آن بیشتر از شاهنامه و نیز ساختار کلّی کتاب از اسکندرنامه اثر پذیرفته است. تمرنامه افزون بر ارزش ادبی که دارد از لحاظ تاریخی نیز درخور توجّه است و منبعی موثّق است در شرح حال تیمور و کشورگشاییهای وی.
Hatefi Jami, a nephew of Abdor-Rahman Jami is one of the qualified poets in the Timurid era master in all genres of poetry particularly in narrative Masnavi. In imitation of Nezami, he has produced many such Masnavis such as Laily and Majnun, Shirin and Khosrow, Haft Manzar, and Tamor Nameh. Towards the end of his life he composed an epic in the name of Shahnameh on victories of Shah Esmaeil Safavi which remained unfinished. Apart from the aforementioned Masnavis Hatefi composed a book of poetry which exists today. Tamor Nameh, his best major work is an historical epic giving the account of Timour's life, combats, braveries, conquests, and the destruction and bloodshed he brought about. Modelled after Sharaf- al Din Ali Yasdi's Zafar Nameh, Hatefi composed Tamor Nameh and according to his own admission and as far as the comparison of the texts are concerned, he had remained quite true to Zafar Nameh and except for certain poetic devices indespensible to verse, he had not added anything to the text but at times eliminated few minor parts. Hatefi in composition of this epic work emulated Ferdowsi's Shahnameh on one hand and Nezami's Eskandar Nameh on the other hand. Eloquent techniques utilized in Tamor Nameh were mostly inspired by Shahnameh whereas the general structure of the work was inspired by Nezami. Besides its literary merit, Tamor Nameh is worthy of attention in terms of history since it is a reliable source for Timour's biography and conquests.
خلاصه ماشینی:
تاریخ دریافت : ٩٣/٨/١٥ تاریخ پذیرش : ٩٥/٦/١٧ چکیده هاتفی جامی خواهرزادۀ عبدالرحمان جامی و از شاعران توانای دورۀ تیموریست کـه در همۀ فنون شاعری بویژه مثنویهای داستانی توانایی و مهـارت داشـته و بـه پیـروی از نظامی چند منظومۀ داستانی به نام های لیلی و مجنون ، شـیرین و خسـرو، هفـت منظـر و تمرنامه پدید آورده است .
در اختیار پژوهش گـران قـرار داد و دیگـر آن که در بررسی این متن ، میتوان به جنبه های سبک حماسه سرایی دورۀ تیموری و آغـاز صفوی پیبرد که اثر حاضر در این دوره سروده شده است و دانست که شاعر تـا چـه حـد الگوهای یک متن حماسی را که از شیوۀ شاهنامۀ فردوسـی و اسـکندرنامۀ نظـامی نشـأت گرفته ، در اثر خود جای داده است .
قاسـمی در منظومۀ خود شاه اسماعیل نامه ببزرگی از هاتفی نام برده و با اشاره بـه اثـر او، تمرنامـه را هم پای نظامی یاد کرده و ستوده است : نگشــــتی اگــــر هــــاتفی ســــحرســــاز لبـــــاس ســـــخن را کـــــه دادی طـــــراز؟ بـــه وصـــف تمـــر گـــر نمـــیســـفت در نمــــیگشــــت از او گــــوش ایــــام پــــر (قاسمیگنابادی، ١٣٨٧: ١٧١) ٥- ٢- عبدی بیگ شیرازی عبدی بیـگ بـا یـک واسـطه شـاگرد هـاتفی محسـوب مـی شـود، زیـرا وی شـاگرد قاسمیگنابادی بوده است .
هاتفی نیز به پیروی از نظامی ساقینامه را وارد داستان های تمرنامه میکند بـا ایـن تفاوت که وی در پایان هر بخش از داستان ، دو بیـت خطـاب بـه سـاقی و مغنـی آورده اسـت .
نیـز آشـکار شـد کـه هـاتفی در سـاخت و پرداخت اثر حماسی خود (تمرنامه ) هم اسکندرنامۀ نظامی و هم شاهنامۀ فردوسی را پـیش چشم داشته است و با بهره گیری از ویژگیهای این دو کتاب کار خود را سامان داده است .