چکیده:
ﻫﺪف: ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﺮس ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ-رﻓﺘﺎری ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻧﺶﮔﺮی و ﺳﻼﻣﺖ روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻌﺘﺎدان ﺑﻮد. روش: روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﺒﻪ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﺑﺎ ﻃﺮح ﭘﯿﺶآزﻣﻮن، ﭘﺲآزﻣﻮن ﺑﺎ ﮔﺮوه ﮔﻮاه و ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری 200 ﻓﺮد دﭼﺎر ﺳﻮءﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﻧﮕﻪدارﻧﺪه ﺑﺎ ﻣﺘﺎدون در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺮک اﻋﺘﯿﺎد آرﯾﺎﻧﺎ ﻃﺐ اﺳﺘﺎن ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل 1393 ﺑﻮد. از ﻣﯿﺎن آنﻫﺎ ﺗﻌﺪاد 20 ﻣﻌﺘﺎد ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی در دﺳﺘﺮس اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ 10 ﻧﻔﺮ در ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و 10 ﻧﻔﺮ در ﮔﺮوه ﮔﻮاه ﮔﻮاه ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﺪ. ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺗﮑﺎﻧﺶﮔﺮی ﺑﺎرت، 2004 و ﻣﻘﯿﺎس اﻓﺴﺮدﮔﯽ، اﺿﻄﺮاب و اﺳﺘﺮس ﻻوﯾﺒﻮﻧﺪ و ﻻوﯾﺒﻮﻧﺪ (1995) در آﻏﺎز، ﭘﺎﯾﺎن و دو ﻣﺎه ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن درﻣﺎن در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﮑﻤﯿﻞ و آﻣﻮزش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﺮس ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ- رﻓﺘﺎری آﻧﺘﻮﻧﯽ، ﻟﭽﻨﺮ، ﮐﺎزی و وﯾﻤﺒﺮﻟﯽ (2007) ﻃﯽ 10 ﺟﻠﺴﻪ 90 دﻗﯿﻘﻪای در ﻫﻔﺘﻪ 2 ﺑﺎر ﺑﺮای ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداری را در ﻧﯿﻢرخ دو ﮔﺮوه آزﻣﺎﯾﺶ و ﮔﻮاه در ﻣﯿﺰان ﺗﮑﺎﻧﺶﮔﺮی (4/58 = P<0/001 ،F) و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﺳﻼﻣﺖ روان (6/11 = P<0/02 ،F) ﻫﻢ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺲآزﻣﻮن و ﻫﻢ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﻧﺸﺎن داد. ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی: از آنﺟﺎ ﮐﻪ آﻣﻮزش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﺮس ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ-رﻓﺘﺎری ﺑﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻓﻨﻮﻧﯽ ﭼﻮن؛ آرﻣﯿﺪﮔﯽ، ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺧﺸﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻼﻣﺖ روان و ﮐﺎﻫﺶ ﺗﮑﺎﻧﺶﮔﺮی ﻣﻌﺘﺎدان ﺷﻮد، ﻟﺬا اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ روش ﻣﻮﺛﺮ درﻣﺎﻧﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد.
خلاصه ماشینی:
پرسشنامه تکانش گري بارت ، ٢٠٠٤ و مقياس افسردگي، اضطراب و استرس لاويبوند و لاويبوند (١٩٩٥) در آغاز، پايان و دو ماه پس از پايان درمان در مرحله پيگيري توسط شرکت کنندگان تکميل و آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي-رفتاري آنتوني، لچنر، کازي و ويمبرلي (٢٠٠٧) طي ١٠ جلسه ٩٠ دقيقه اي در هفته ٢ بار براي گروه آزمايش برگزار شد.
mental health ٢ فصلنامه روان شناسي کاربردي/ سال ١٠/ شماره ١(٣٧)/ بهار ١٣٩٥ کروز و بوتيگر، ٢٠١٠)؛ بنابراين با افزايش تکانش گري، مؤلفه هاي افسردگي، اضطراب و استرس افزايش و سلامت روان افراد نيز کاهش مييابد (فيلمور و راش ، ٢٠١٠؛ خوباني، زاده محمدي و جراره ، ١٣٩٢).
لذا با توجه به شيوع بالاي سوءمصرف مواد و نقش 3 عوامل روان شناختي در آن و اين که سوءمصرف مواد يکي از پيچيده ترين مشکلات فردي، خانوادگي و اجتماعي است و عوارض جسماني، رواني، رفتاري و اجتماعي را به دنبال دارد (هريت دي وايت ، ٢٠٠٨؛ کريميان ، ١٣٩١؛ نارنجيها، رفيعي، باغستاني، نوري و شيرين بيان ، ١٣٨٥)، به نظر ميرسد که مي توان با آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي-رفتاري مشکلات عمده اين گروه را هدف قرار داد و در کاهش مشکلات روان شناختي به آن ها ياري رساند تا سطح بالاتري از سلامت روان و کيفيت زندگي را به دست بياورند.
از يافته هاي ديگر اين پژوهش اثربخشي آموزش مديريت استرس به شيوه شناختي-رفتاري بر کاهش افسردگي افراد دچار سوءمصرف مواد بود.