چکیده:
فاصله در پایان آیه به دلیل هیمنه و سیطرهای که بر محتوای آیه دارد، از جایگاه مهم و حساسی برخوردار است. این جایگاه حتماً در تفسیر آیه تأثیرگذار است. اما سؤال اساسی این است که کارکرد و نقش فاصله در تفسیر محتوای آیه چیست؟ برای دریافت پاسخ، به تفاسیر التبیان، مجمع البیان، المیزان، نمونه و تسنیم مراجعه شده است. در این پژوهش یازده گونه از کارکردهای فاصله مورد شناسایی واقع شد که از مهمترین آنها میتوان به تقویت و تأیید دیدگاهای تفسیری و یا نقد و رد آنها، تبیین آیه با کمک فاصله، دفع توهم و ابهام از آیه، دریافت حکم و یا تأیید حکم آیه و یا بیانگر موقتی بودن حکم اشاره کرد. گرچه موضوع این نگارش ابتکاری بوده، اما ضرورت دارد با مطالعه دیگر تفاسیر، به این گونهها افزوده شود.
Rhyme of Qur’anic text (fāṣila) in the end of a verse has an important and sensitive status due to its dominance over the verse. This status is definitely effective in the interpretation of the verse. However، the basic question is، “What is the role and the function of fāṣila in the interpretation of the content of the verse?” To find the answer، the interpretations Al-Tibyān، Majma‘ al-Bayān، Al-Mīzān، Nimūna، and Tasnīm are consulted. In this research، eleven types of the functions for fāṣila have been identified، the most important of which can be referred to as: strengthening and confirming the exegetic viewpoints or critiquing and rejecting them، explanation of the verse with the help of fāṣila، demystification of the verse، receiving or confirming the verdict of the verse، or its representing the temporariness of the verdict. Although the subject of this paper has been novel، it seems necessary to add to these types by studying other interpretations.
خلاصه ماشینی:
"درباره توبه در قسمت ابتدایی آیه ﴿لقد تاب الله علی النبی والمهاجرین والأنصار الذین اتبعوه فی ساعة العسرة من بعد ما کاد یزیغ قلوب فریق منهم ثم تاب علیهم إنه بهم رؤوف رحیم﴾ (توبه/117) میان مفسران اختلاف نظر وجود دارد که آیا بخشش گناه است یا رجوع فیض و سرازیر شدن لطف، رحمت و رضوان خاص الهی به اصحاب تبوک؟ آیت الله جوادی بر این باور است که مطلب دوم درست است و برای اثبات این مطلب مینویسد: «تفسیر هر متنی (آیه، روایت یا متن دیگر) به کمک دو دلیل و شاهد انجام میشود: سیاق و سباق.
از این جمله نتایج دیگری نیز میتوان گرفت که آیت الله جوادی در این زمینه مینویسد: «بیان این نکته در آیه مورد بحث، اشاره است به اینکه یهودیت و مسیحیت، هیچ یک بر ملت ابراهیم نیستند؛ زیرا آن حضرت مشرک نبود، اما اینان با فرزند خدا پنداشتن برخی انسانها و قول به تثلیت یا تثنیه و مانند آن گرفتار شرک شدند.
علامه پس از نقل یکی از این روایتها، با توجه به جمله «والله غفور رحیم»، مضمون روایت را تأیید کرده، مینویسد: «در اینکه آیه شریفه درباره داستان اصحاب عبداللهبن جحش نازل شده، روایات دیگری نیز هست، و این آیه دلالت دارد بر اینکه اگر کسی عملی را قربة الی الله انجام دهد و در عمل خطا کند، معذور است.
نتیجهگیری از مطالب ارائه شده میتوان موارد زیر را نتیجه گرفت: 1- فاصله بهعنوان جمله و عبارت پایانی آیه، به دلیل سیطره و هیمنهای که بر محتوا دارد، از جایگاه خاصی برخوردار است و در تفسیر و تبیین آیه نقش و کارکرد ویژه ایفا مینماید."