چکیده:
مديريت پيچيده منابع آب نيازمند بهکارگيری ديدگاه های مختلف فنی، اقتصادی، زيستمحيطی و اجتماعی است که در آن نياز تمامی بهره برداران آب مدنظر قرار گيرد. هدف اصلی اين مطالعه معرفی مدل هيدرو- اقتصادی و مدلسازی آن در يکی از دشتهای کشور در راستای تحليل سياستهای مديريت منابع آب است. به اين منظور، از آمار و اطلاعات اقليمی و هواشناسی دشت نيشابور و همچنين مصاحبه حضوری و تکميل پرسشنامه از کشاورزان استفاده شد. مدلسازی هيدرو- اقتصادی از دو بخش اصلی هيدرولوژيکی و اقتصادی تشکيل شده است. در بخش هيدرولوژيکی از مدل ويپ WEAP و در بخش اقتصادی از برنامهريزی مثبت منطقهای (فضايی) استفاده شد. استراتژیهای بهکاررفته در اين مطالعه شامل سه سناريوی اصلی کاهش دسترسی به منابع آب در بخش کشاورزی (کاهش 20، 30 و 40 درصدی) بود که تأثير آن ابتدا بر الگوی کشت و در ادامه تغييرات الگوی کشت بر منابع و مصرف آب بررسی شد. نتايج در بخش اقتصادی مدل هيدرو- اقتصادی نشان داد که بيشترين تأثيرپذيری از اجرای سناريوهای مختلف سياستی مربوط به منطقه اول است بهگونهای که سطح کشت آن در سناريوی اول 4/13 درصد، دوم 59/20 درصد و سوم 11/29 درصد کاهش يافته است. در بخش هيدرولوژيکی مدل هيدرو- اقتصادی، تغيير الگوی کشت بر مصرف منابع آب بر اساس سناريوهای مختلف و با استفاده از مدل ويپ شبيهسازی شد. نتايج نشان داد که بيشترين تأثير بر کاهش مصرف آب مربوط به سناريوی سوم بوده که علت اصلی آن نيز مربوط به تغيير و کاهش سطح زير کشت محصولات مختلف است. همچنين اجرای سناريوهای مختلف بر تخصيص آب بين بخشهای اصلی متقاضی آب تأثيرگذار بوده و باعث شده که ميزان عدم تأمين در بين سالهای 2013-2035 در سه بخش کشاورزی، صنعت و شرب کاهش يابد.
طبقهبندی JEL: Q25، R14، D78
خلاصه ماشینی:
نتایج در بخش اقتصادی مدل هیدرو- اقتصادی نشان داد که بیشترین تأثیرپذیری از اجرای سناریوهای مختلف سیاستی مربوط به منطقه اول است به گونه ای که سطح کشت آن در سناریوی اول ١٣/٤ درصد، دوم ٢٠/٥٩ درصد و سوم ٢٩/١١ درصد کاهش یافته است .
طبقه بندی JEL: Q٢٥، R١٤، D٧٨ کلیدواژهها: مدیریت منابع آب، مدل هیدرو- اقتصادی، الگوی کشت ، برنامه ریزی مثبت فضایی (منطقه ای)، ویپ (WEAP) مقدمه آب موضوعی حیاتی برای کشورهای در حال توسعه است به گونه ای که کمبود آب، غذا و انرژی رابطه تنگاتنگی با فقر و دیگر مسائل و مشکلات اقتصادی- اجتماعی دارد (٤، ١٥ و ٢١).
Integrated Water Resources Management ۴۴ مطالعه ای به مدیریت بهینه آلودگی نیترات آب زیرزمینی به دلیل فعالیت بخش کشاورزی پرداختند.
در مدل هیدرولوژیکی تأثیر تغییرات الگوی کشت ناشی از اجرای سناریوهای مختلف مدیریت منابع آب منطقه بررسی و میزان مصرف آب در بخش های مختلف محاسبه و در سالهای آتی پیش بینی و شبیه سازی می شود.
به کارگیری این سیاست ها در بخش کشاورزی به عنوان اصلی ترین تقاضا کننده آب، از اهمیت بالایی برخوردار است که بالتبع باعث تغییرات قابل توجه بر رفتار کشاورزان نسبت به استفاده از نهاده ها به خصوص زمین (تغییر الگوی کشت ) و همچنین آب می شود.
A Hydro-Economic model for water resources assessments with application to the Apalachicola Chattahoochee flint river basin.
Hydro-economic modeling in an uncertain world: Integrating costs and benefits of water quality management.
Integrated ecological-economic modeling of water pollution abatement management options in the Upper Ems River Basin.