چکیده:
یکی از آیاتی که اهل سنت درباره فضایل ابوبکر مطرح نموده اند، آیه (والذی جاء بالصدق وصدق به)(الزمر/33) می باشد. ایشان با استناد به روایات وتحلیل هایی که از این آیه نموده اند، فراز «صدق به» را به «ابوبکر» نسبت داده اند. مهم ترین دلیل روایی آنان، روایتی منسوب به امام علی(ع) است که بر اساس آن، مصداق این فراز از آیه، ابوبکر می باشد. از سوی دیگر، با مطرح نمودن سبقت ابوبکر بر دیگران در تصدیق پیامبر اکرم(ص)، شهرت ابوبکر به این آیه و تعمیم لفظ آیه برای اثبات همین ادعا تلاش نموده اند. در این نوشتار، مستندات و دلایل مفسران فریقین در یک بررسی تطبیقی ارزیابی خواهد شد و با توجه به دلایل متعدد درون متنی و برون متنی، به این نتیجه خواهد رسید که روشن ترین مصداق این آیه، «حضرت علی(ع)» است و روایت منسوب به آن حضرت(ع) و دیگر دلایل اهل سنت بر مبنای منابع مورد اعتماد خودشان پذیرفتنی نیست.
One of the verses that Sunnis regarding the good deeds of Abubakr have put forward is the verse “va lazi jaa belsedghe va sadagha beh”(Zomar,33). Based on the Hadiths and analyses they have gathered, they attribute “sadagha be” to Abubakr. Their most important and valid reason is that of attributing that hadith to Imam Ali (AS), based on which the reference of this verse is Abubakr. Moreover, by mentioning that Abubakr preceded others in confirming the prophet (Pbuh), they have tried to make a relation between Abubakr and this verse. In this comparative study, the Sunni‘s pieces of evidence and reasons have been evaluated, and based on the several inter textual and outer textual reasons, we have come to the conclusion that the reference of the verse is Imam Ali (AS). Additionally, the tradition attributed to Imam Ali (AS) and other Sunni’s reasons which they consider reliable for themselves are not acceptable.
خلاصه ماشینی:
استنادات روایی آنان بر این ناقلان استوار است: 1ـ1ـ1) روایت منقول از حضرت علی(ع) سیوطی مینویسد: «أخرج ابن جریر و الباوردی فی معرفة الصحابة و ابن عساکر من طریق أسیدبن صفوان و له صحبة عن علی بن أبیطالب قال: الذی جاء بالصدق، محمد صلی الله علیه و سلم و صدق به أبوبکر رضی الله عنه» (سیوطی، 1404ق.
1ـ4) تحلیل درونی از دلالت آیه شایان ذکر است که اهل سنت علاوه بر روایات و دلایل مذکور، به تحلیل درونی نیز برای تطبیق فراز (صدق به( بر ابوبکر روی آوردهاند که البته این دلایل بسیارمحدود میباشد که عبارتند از: 1ـ4ـ1) تعمیم لفظ آیه باید گفت ابنتیمیه برای بیان این مطلب که این آیه به هیچ روی نمیتواند دلیلی برای امامت امام علی(ع) باشد (ابنتیمیه این دلایل را در رد علامه حلی میآورد؛ چراکه ایشان این آیه را دلیلی بر اثبات امامت امام علی(ع) میداند)، از دلیل دیگری استفاده کردهاست و بحث عام بودن لفظ آیة مورد نظر را بیان میکند و میگوید این آیه اختصاصی به ابوبکر و علی ندارد و هر کسی میتواند داخل در آن شود و شکی نیست که ابوبکر، عمر، عثمان و علی بر دخول در این آیه محقتر هستند.
با این حال چگونه میشود که امیرالمؤمنین علی(ع) در هنگام مرگ خلیفة اول آمدهباشد و آن سخنان را (یعنی نسبت صدیق به ابوبکر) گفته باشد؟ ثالثا روایات بسیاری در کتابهای اهل سنت وجود دارد که اثبات میکند این آیه از قرآن کریم در شأن امیر المؤمنین(ع) نازل شدهاست؛ به عنوان نمونه، آلوسی در تفسیر خود به نقل از أبوالأسود، مجاهد، ابنمردویه از أبیهریره از پیامبر(ص) و جماعتی از اهل بیت آوردهاست: «الذی صدق به، هو علی کرم الله تعالی وجهه» (آلوسی، 1415ق.