چکیده:
جامعه متعادل یکی از محوریترین موضوعات مطلوب و مطرح شده در قرآن کریم است. تعادل در جامعه به مفهوم تناسب و توازن همه بود و نبودهایی است که رشد جامعه و افرادش در ابعاد گوناگون بدان نیازمند است. دستیابی جامعه به چنان موقعیتی، وابسته به عواملی است که بدون آنها تعادل شکل نمیگیرد. با انکه در موضوع عدالت اجتماعی سخن فراوان رانده شده؛ اما قرآن این تعادل را بیشتر در قالب تجاربی عینی و ملموس بیان کرده است. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام یافته، درصدد تبیین برخی از عوامل تعادل در جامعه در توصیه و تجربه قرآن کریم است. در این توصیه و تجربه، تعادل جامعه نیازمند عواملی ایجابی و سلبی است. مسئولیت همگانی، زوجیت، امانتداری و شکیبایی( مقاومت) برخی از عومل مهم ایجابی تعادل در جامعه از نگاه آیات قرآن است. قوانین بازدارنده یکی از عوامل مهم سلبی تعادل در جامعه از منظر قرآن است.
خلاصه ماشینی:
"«إن الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر فریضة عظیمة بها تقام الفرائض، هنالک یتم غضب الله عزوجل علیهم فیعمهم بعقابه فیهلک الأبرار فی دارالفجار والصغار فی دار الکبار، إن الأمربالمعروف والنهی عن المنکر سبیل الأنبیاء، ومنهاج الصلحاء، فریضة عظیمة بها تقام الفرائض وتأمن المذاهب و تحل المکاسب، وترد المظالم وتعمر الأرض وینتصف من الأعداء ویستقیم الأمر» (همان، 14/386) در وصیت امام علی( به امام حسن( آمده است که: «لا تترکوا الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر فیولی علیکم أشرارکم ثم تدعون فلایستجاب لکم» (نهج البلاغه، فیض الاسلام، نامه 47) داستان صالح و قوم ثمود در قرآن، مصداق چنین سنت تاریخی الهی در مسئول بودن افراد جامعه نسبت به رفتارهای اجتماعی یکدیگر است، بهطوری که رعایت آن موجب اعتدال در ابعاد مختلف و بیتوجهی به آن، خسران جامعه و عذاب جمعی را بهدنبال دارد ﴿إذ انبعث أشقاها ٭ فقال لهم رسول الله ناقة الله وسقیاها ٭ فکذبوه فعقروها ٭ فدمدم علیهم ربهم بذنبهم فسواها﴾ (شمس/12 - 14) «آنگاه که شقیترین آنها بپاخاست و فرستادۀ الهی [صالح] به آنان گفت: «ناقۀ خدا [همان شتری که معجزۀ الهی بود] را با آبشخورش واگذارید (و مزاحم آن نشوید)!
هرچند انجام و اجرای عدالت به منظور ایجاد تعادل در جامعه کار سختی است؛ زیرا تمایلات نفسانی انسانها از درون و وسوسههای شیاطین جنی و انسانی از برون، انجام این مأموریت را با همۀ مزایایش کند میکند؛ اما تنها عاملی که میتواند با همۀ این مشکلات و سختیهای مسیر مبارزه کند و فرد و جامعه را در رسیدن به جامعۀ متعادل کمک کند حوصله، استقامت و پایداری در انجام و اجرای آموزههای عملی و اخلاقی است."