چکیده:
بهرغم پیشرفتهای بسیار، در حوزۀ تهیه و تنظیم مرامنامههای اخلاقی کار زیادی در ایران انجام نشده است. در نتیجه، تعارضهای اخلاقی در فعالیتهای اجتماعی و علمی به آسیبی جدّی در جامعه بدل شدهاند. از آنجاکه در سالهای اخیر بسیاری از متخصصان دغدغۀ ارائه دستورالعملهای اخلاقی - مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی - داشتهاند، تدوین شیوهنامه و روش تنظیم این مرامنامهها بایسته و ضروری است. مقالۀ حاضر با هدف تدوین روش تهیۀ این مرامنامهها انجام شد. نتایج بررسیها نشان داد تهیۀ مرامنامهها از شش مرحله تشکیل یافته است: 1) یافتن مواردی که نیاز به تصمیم اخلاقی دارند؛ 2) مشخص ساختن دستاندرکاران نیازمند به کدهای اخلاقی؛ 3) بازشناختن چالشهای اخلاقی در آن علم؛ ۴)تعیین اصول اخلاقی؛ ۵) تعیین رویکرد مبنایی در اخلاق و ۶) تدوین مرامنامۀ اخلاقی در آن علم. البته، لازم به ذکر است ملاحظاتی برای پیش از تهیۀ مرامنامه و برای استفاده از آن هم مطرح شده است.
خلاصه ماشینی:
رفته رفته مجموعه هايي دسـت به کار شـــدنـد تا موارد اخلاقي را دســـته بندي کرده و براي آن دســـتورالعمل هاي اخلاقي تدوين کنند تا دانشـجويان و پژوهشـگران بتوانند نحوه عمل اخلاقي در موارد خاص بيابند و نظامي براي فعاليت علمي خود داشــته باشــند (١٩٩٥ ,Spier &Bird ;١٩٩٥ ,Garte ;١٩٩٣ ,Reiser).
در اخلاق کاربردي سعي ميشود تا بر اساس آن مباني نظري در خصوص مسائل اخلاقي که در هر کاربردي وجود دارد، تجزيه و تحليل صـورت بگيرد و به راهنمايي عملي براي انجام کار خوب يا درســت و ترک کار بد يا نادرســت بيانجامد، اما اين گونه تجزيه و تحليل ها بررسي هاي تفصيلي هستند که از حوصلۀ اغلب دست اندرکاران هر کاري بيرون است و مباحث و اســتدلال ها براي نشــان دادن يک وظيفۀ اخلاقي تنها در حيطه فعاليت عالمان اخلاق اســت که ميتوانند با تجزيه و تحليل موقعيت هاي مختلف وظايف اخلاقي را ارائه کنند.
از آنجاکه در اين چند ســاله اخير رفته رفته به موضوع اخلاق توجه شده است و بسياري دغدغه ارائه دستورالعمل هاي اخلاقي مبتني بر فرهنگ ايراني - اســلامي دارند، ضــرورت دارد روش تنظيم اين مرامنامه ها براي آن ها مدون شــده تا بتوان مرامنامه هاي اخلاقي مورد لزوم کشـور را که بسـيار هم هستند، تهيه کرد.
- تمامي آدرس هاي اينترنتي ذيل در تاريخ ۳۱ ارديبهشت ۹۶ بازيابي شده اند: Some Codes of Ethics for sciences - http: //www.