چکیده:
ایران سرزمینی بزرگ با شهرها و راههای ارتباطی زیاد و متنوعی است. در طول تاریخ، تمام تلاش حاکمان ایرانی، کنترل و تسلط بر راهها و جادههای این کشور بوده است. لازمه این امر، داشتن ارتش منظم و گستردهای بوده تا همه چیز را تحت کنترل حکومت قرار دهد. تأمین امنیت جادهها و راههای ایران در مقابل دزدان و راهزنان از زمان صفویان عمدتاً در دست سربازان محلی به نام قراسواران بود. در دوره قاجار نیز قراسواران با همان کارکرد قبلی فعالیت داشتند، این عده که معمولاً از میان عشایر و افراد محلی انتخاب میشدند، به حفظ امنیت جادهها و راههای پرخطر همت میگماشتند. این سربازان که مواجب و جیره کافی دریافت نمیکردند و لباس رسمی سربازان را نیز نداشتند، از جایگاه و ارزش پایینتری نسبت به دیگر سربازان ارتش برخوردار بودند. این موضوع با عوامل دیگر، همواره موجب ناکارآمدی عملکرد این نیروهای مؤثر در تأمین امنیت داخلی میشد، مسئلهای که در نهایت در توسعه نیافتگی اقتصادی ایران دوره قاجاری مؤثر بود. بر این اساس، این پژوهش ضمن بررسی عملکرد قراسواران، به بررسی علل ناکارآمدی آنها در تأمین امنیت راهها و جادهها در دوره قاجاریه پرداخته است.
Iran is considered to be a wide land with numerous cities and roads. Throughout history, Iranian rulers have endeavored to maintain their control and dominance over the roads and routes in this country. Such purpose required a regular and standing army in order to control all affairs. Generally, from Safavid era, Iran security arrangement of roads and routes against thieves and bandits was completed by local soldiers i.e. Qarasavaran. In Qajar era, Qarasavaran were regarded to fulfil their task like before. They were selected among nomads and indigenous people to protect the security of perilous roads and routes. However, not only they were deprived of having enough rations and military uniform but also they were considered to be in lower position compared to army soldiers. All these reasons led to the incompetence of such influential groups in security arrangement of roads and routes and subsequently, had effect on Iran economic underdevelopment in Qajar era. This study investigates the performance of Qarasavaran and the reasons of their inefficiency in security arrangement of roads and routes in Qajar era.
خلاصه ماشینی:
تأمین امنیت جاده ها و راه های ایران در مقابل دزدان و راهزنان از زمان صفویان عمدتا در دست سربازان محلی به نام قراسواران بود.
soleimany١٨١٢ Qarasavaran and Inefficiency in Security Arrangement of Roads and Routes in Qajar Era 1 A.
This study investigates the performance of Qarasavaran and the reasons of their inefficiency in security arrangement of roads and routes in Qajar era.
وضعیت راهداران یا قراسواران و وضعیت جاده های ایران از تشکیل دولت قاجار تا آغاز پادشاهی ناصرالدین شاه تشکیل دولت قاجاریه و سپس درگیریهای این دولت با روسیه و نیازمندی جامعه آن زمان به وجود نیرویی که با شورش ها و مدعیان داخلی و نیز با حملات روس ها مبارزه کند، توجه به نیروهای محافظ راه ها و جاده ها را به خود معطوف مینمود.
این امر در ابتدا ناشی از موفقیت شاه جدید در غلبه بر مخالفت های داخلی و به ویژه قلع وقمع مدعیان سلطنت بود که اوضاع نسبتا رو به بهبودی را فراروی دولت قاجار قرار داد و امنیت جاده ها و راه ها مورد توجه قرار گرفت .
در برخی از اسناد، اشاره شده که تعداد این قراسواران به اندازه ای کاهش یافت که از عهده امنیت جاده ها برنمیآمدند به ویژه که حفظ امنیت راه ها در قسمت های مهمی از کشور، به علت وجود خان های متنفذ محلی و ایلات و عشایر ساده لوح و احتمالا گرسنه ، از حدود توانایی عده ای معدود قراسواران خارج بوده است (اسناد آرشیو ملی ایران ، ١٣٤٥/٢٢٨).