چکیده:
این نوشتار بهدنبال تحلیل و شناخت جایگاه «دیگری» در اندیشههای متفکران روس است. برای قرنها روسیه با اروپا، آسیا و خاورمیانه در تعامل شدید بودند و در ارتباط با این غیریتهای گوناگون متفکران روس نظریهها و گفتمانهای مختلفی را توسعه بخشیدهاند. مطالعۀ این مباحث، ما را در شناخت مشکلات معرفتشناختی نظریههای مسلط، بهویژه مکتب نوسازی، در مطالعات علوم سیاسی و ناکارآمدی آنها در تبیین مسئلۀ تفاوت یا دیالکتیک خود و دیگری کمک میکند. برای تبیین تداوم و تغییر در عرصۀ اندیشههای روسی، نمونههای تجربی از جریانهای فکری روس در دورههای مختلف امپراتوری و پس از فروپاشی اتحاد شوروی شامل جریانهای غربگرایی، اسلاوگرایی، شرقگرایی، اوراسیاگرایی و یورو- شرقگرایی بهعنوان موارد مطالعاتی انتخابشده و در این فرایند نوع نگاه آنها به دیگری مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است. اگرچه موجودیتهای تمدنی شرق و غرب همواره چالش مهمی برای متفکران روس بوده است؛ اما بعضی از آنها در این میان از چشماندازی متفاوت راههایی را برای مفهومبندی و نظریهپردازی در مورد این دو موجودیت فرهنگی در کالبد منحصربهفرد اندیشه روسی پیدا کردهاند. یافتههای نوشتار نشان میدهد جریان اندیشههای روس بهتدریج از ذاتگرایی فاصله گرفتهاند و در این فرایند به سمت شناسایی و پذیرش دیگری بهعنوان طرف گفتوگو حرکت کردهاند. شرق کمابیش به این آمادگی پاسخ مثبت داده و بر این اساس گفتوگوها و همکاریهای سازندهای در قالب اتحادیهها و توافقنامههای دو یا چندجانبه شکلگرفته است. از سوی دیگر، غرب آمادگی متقابلی برای گفتوگو با روسیه نشان نداده است. از آنجا که براساس چارچوب نظری نوشتار هویت تحت تأثیر دیگران همواره بازتعریف میشود؛ بنابراین نگرش منفی غرب به روسیه میتواند تلقی روسیه از دیگری غربی را دگرگون کند و در فرایند گفتوگوهای آنها اخلال ایجاد کند.
This article seeks to recognize the "other's" position in Russian civilizational thoughts. For centuries, Russia has participated in intense interactions among European, Asian and Middle Eastern regions, and it has developed a language and theories for relating to its various Others. Studying Russian debates can help us in the task of reflecting on problematic epistemological assumptions behind the western dominant theories in political science studies, as well as clarify their inefficiency in explaining the Self/Other dialectic. To understand both continuity and change in Russian civilizational debates, I draw some cases of Intellectual currents from imperial and post-soviet historical periods for analyzing their approaches toward Russian Other. The Russian Intellectual currents that have been studied in this framework include the following: Eurocentrism (both westernizers and Slavophilies), Easterners, EurasianIists and Euro-Easterners. Although moving beyond viewing East / West interaction as a challenge to Russian thinkers, some of them have found ways to conceptualize the two cultural entities as in dialogue with one another and to Redefine Russian identity. The research findings show that Russian civilizational thoughts is transforming to less-essentialism and to recognition of the Others.
خلاصه ماشینی:
براي تبيين تداوم و تغيير در عرصة انديشه هاي روسي ، نمونه هـاي تجربـي از جريـان هـاي فکـري روس در دوره هـاي مختلـف امپراتـوري و پـس از فروپاشـي اتحـاد شـوروي شـامل جريـان هـاي غرب گرايي ، اسلاوگرايي ، شرق گرايي ، اوراسياگرايي و يورو- شرق گرايي به عنوان مـوارد مطالعـاتي انتخاب شده و در اين فرايند نوع نگاه آن ها به ديگـري مـورد بررسـي تطبيقـي قـرار گرفتـه اسـت .
چارچوب نظري نوشـتار در وهلـة نخـست شـامل نظرية کنش متقابل نمادين هربرت ميد و ريچارد جکينـز و نظريـة سـاختاريابي آنتـوني گيـدنز است که در حوزة جامعه شناسي مطرح شده اند و به هويت يابي مـستمر گـروه هـاي اجتمـاعي در ديالکتيـک خـود و ديگـري قائـل هـستند و در وهلـة دوم نظريـة سـازه انگـاري الکـساندر ونت مورد استفاده قرار گرفته که براساس انديشه هاي اين جامعه شناسـان بـه تحليـل سياسـت بين الملل و سياست خارجي واحدهاي سياسي پرداخته اسـت (ونـت ، ١٣٨٤: ١٤).
بسياري از اوراسياگرايان جديد بر تهديدهاي ناشي از کشورهاي غربي بـر هويـت روسـي تأکيد کرده و همانند هانتينگتون در ارائة نظرية برخورد تمدن ها اسـتدلال مـي کننـد کـه جهـان دستخوش جنگ هويتي و سلطه جويي ميان واحدهاي فرهنگي بيگانه اسـت و در ايـن جهـان ، تهديد اصلي براي هويت و جايگاه روس ها از ناحية آتلانتيک گرايي يا «تمدن سوداگر» غربـي ، به ويژه از سوي ايالات متحده ، است .
W. (2003), “Shortcut to Greatness: The New Thinking and the Revolution in Soviet Foreign Policy”, International Organization, Vol. 57, No. 1, pp.