چکیده:
نامها از گذشته تاکنون مهمترین عامل هویّتبخشی و تمایز افراد در جامعه بودهاند. نوع انتخاب نام علاوه بر اینکه گویای نگرش فرد به خود، جامعه و طبیعت است، اندیشۀ دینی و مذهبی او را نیز آشکار میسازد. در پژوهشهای تاریخی و اجتماعی با مراجعه به متون تاریخی و بررسی اسامی خاص متداول در هر دوره میتوان بافت قومیتی و مذهبی و پراکندگی اجتماعی هر دوره را سنجید. آنچنان که یافتههای باستانشناسی و اسناد تاریخی نشان میدهند، عوامل متعدّدی در ایران باستان در گزینش اسامی ایرانیان دخیل بودهاند، ولی مذهب نقش اساسی را به عهده داشتهاست. در این مقاله ابتدا به جایگاه نام و نامگذاری و مراسم و آیینهایی که برای نامگذاری در ایران باستان و خصوصاً دوران ساسانیان مرسوم بوده و همچنین شیوههای انتخاب نام برای افراد پرداخته شده، سپس نقش نام و کارکردهای آن در اوستا که مهترین کتاب بازمانده از دوران باستان است، مورد بررسی قرار گرفتهاست. تابوی نام و قدرت نهفته در نامهای مقدس و اساطیری، یکی دیگر از موضوعات مرتبط با نام در دورۀ ساسانیان است که شاهان از آن در جهت اهداف سیاسی خود استفاده میکردند؛ همچنین تداوم نام در دین مزدیسنا و اندیشۀ شاهان ساسانی مطلب دیگری است که نویسندگان بدان پرداخته و نشان دادهاند دغدغۀ مانایی نام، انگیزۀ ساخت بسیاری از بناهای با ارزش دورۀ ساسانی و عامل شکلگیری برخی قوانین فقهی و حقوقی دین مزدیسنا میباشد.