چکیده:
فعل معصوم یکی از منابع مهم استنباط است و نقش موثری در کشف آموزه‌های دینی دارد. تحلیل استنادات انجام‌شده به فعل معصوم، از اهتمام اندیشمندان شیعه به این منبع استنباط حکایت می‌کند. پژوهش حاضر کوشیده است با نگرشی تحلیلی - تاریخی، میزان کارآمدی فعل معصوم در استنباط آموزه‌های دینی را بنمایاند و تطوّر کارایی این منبع استنباط در دوره‌های مختلف را نشان دهد. برآیند ارجاعات انجام گرفته به فعل معصوم نشان می‌دهد این مولفه حدیثی در سه دوره مختلف مورد توجه اهل بیت علیهم السلام ، اصحاب و عالمان شیعه بوده و منبع استنباط بوده است. در این میان، بسامد استنادات انجام‌گرفته به افعال نبوی نسبت به دیگر معصومان، نشان‌دهنده نقش برجسته پیامبر اسلام در اندیشه شیعه است.
خلاصه ماشینی:
دورۀ متقدم در این دوره که بزرگانی چون شیخ صدوق (381ق)، سید مرتضی (436ق) و شیخ طوسی (460ق) قرار دارند، فعل معصوم به‌عنوان یک دلیل معتبر مورد استناد قرار گرفته و منبعی برای استنباط آموزه‌های فقهی به شمار آمده است.
منظومه دانش‌های حدیثی شیعه با نگاه به فلسفه علم و تأکید بر دانش‌های فعال (تاریخ دریافت: 6/10/96 - تاریخ تأیید: 5/11/96) جمال‌الدین حیدری‌فطرت( چکیده تدوین درختواره مجموعه‌دانش‌هایی چون «علوم حدیث» و ترسیم منظومه دانشی آن، به‌منظور شناسایی تمامی دانش‌های موجود و تعیین جایگاه و نوع تعامل هر دانش و نیز دستیابی به فلسفه شکل‌گیری دانش‌ها، از مبادی هر دانش و آغازین‌ترین مباحث آن است.
گرچه تاریخ صدور حدیث، ریشه و کارکردهایی در اعتبارسنجی و ریشه‌ای در فهم حدیث نیز دارد، ولی دانشی که در حال حاضر مورد بحث قرار می‌گیرد، ماهیتا زیرمجموعه محور روایت (نقل) است.
قابل ذکر است در حال حاضر، معرفی گونه‌های منابع و نگاشته‌های حدیثی را در منابع مصطلح الحدیث شاهدیم، ولی با توجه به رسالتی که برای آن دانش ذکر خواهیم نمود (بررسی حجیت اقسام حدیث)، باید بحث از آن به این دانش منتقل شود.
دیگر عناوین مطرح در این محور فلسفه علوم حدیث/ تاریخ علوم حدیث: برخی اندیشمندان، مباحثی نو چون «فلسفه علوم حدیث» و «تاریخ علوم حدیث» را به‌عنوان دانش‌هایی مستقل بیان داشته‌اند؛ حال آنکه این دو، از سرفصل‌های مهم هر یک از دانش‌های حدیثی است و باید ذیل هر دانش، ابتدا به فلسفه وجودی و غایت آن و سپس تاریخ و سیر تولد و تطور آن پرداخت؛ ضمن آنکه علوم حدیثی یک دانش نیست که بتوان یک فلسفه و یک تاریخ برای آن بیان نمود.
(
, 
, 
)
