چکیده:
گیاهان دارویی از جذابترین موضوعات در حوزه علوم پزشکی طی دهههای اخیر میباشند و تولیدکننده مواد طبیعی بیشماری بهشمارمیروند. بخشی از این مواد، آثار فارماکولوژیک مفید دارند و قسمتی نیز آثار نامطلوب به همراه خواهند داشت. خداوند متعال در قرآن کریم در مجموع به 16 گیاه و میوه ازجمله سیر (Allium sativum) و پیاز (Allium cepa) بهصورت مستقیم و غیرمستقیم اشاره کرده است. در روایات اسلامی و طب سنتی نیز، خواص متعدد درمانی این گیاهان گفته شده است.
در این مطالعه مروری غیرنظاممند که با هدف بررسی خواص دارویی و زیستی اثباتشده این گیاهان صورت گرفت، علاوه بر قرآن کریم، احادیث و کتابهای معتبر طب سنتی و گیاهان دارویی، دادههای مورد مطالعه از پایگاههای اطلاعاتی قابل دسترس مانند: Google Scholar، PubMed، ISC، Scopus، IranMedex، Magiran، ISI و Ovid استخراج و بررسی شدند. امروزه با کشف خواص دارویی گیاهان سیر و پیاز، مویدات جدیدی بر تاکید طب سنتی و روایات اسلامی درخصوص استفاده از سیر و پیاز بهدست میآید. عصاره و اسانس این گیاهان بر درمان بیماریهای قلبی- عروقی به دلایل کاهش کلسترول خون، کاهش لیپیدمی، ضد فشار خون، ضد ترومبوز، ضد دیابت و ضد هموسیستئین خون موثر است. از دیگر خواص دارویی آنها، خواص ضد میکروبی (ضد ویروس، ضد قارچ، ضد انگل و ضد باکتری)، ضد سرطان، تعادل در سیستم ایمنی، کاهش عوارض دارویی ناشی از شیمیدرمانی مانند تهوع و استفراغ میباشد؛ بنابراین مصرف این گیاهان یا محصولات حاوی آنها در رژیم غذایی توصیه میشود.
خلاصه ماشینی:
شواهد علمی نشان میدهند که آثار دارویی و زیستی سیر و پیاز بهدلیل مقدار زیاد ترکیبات سولوفوری این گیاهان میباشد (3).
در پژوهش حاضر از کلیدواژههای فارسی همچون: سیر، پیاز، قـرآن، حدیث، روایت، گیاهـان دارویــی و کلیدواژههای انگلیسی مانند: Garlic، Onion، Herbal medicine، Medicinal plant، Allicin، Allium sativum، Allium cepa، Properties، Anticancer effect، Antimicrobial effect، Biological effect و Therapeutic، از متونی همچون: قرآن کریم، کتابهای طب الائمه(ع)، طب الرضا (ع)، طب الصادق (ع) و طب النبی (ص) و دیگر کتب معتبر طب سنتی و گیاهان دارویی استفاده شد و در پایگــاههــایی مانند: PubMed، Scopus، ISI، Google scholar، Magiran، Ovid و medex Iran طی سالهـای 1997 تا 2016 جستجو صورت گرفت.
خواص ضد انگلی درباره خاصیت و نقش سیر و پیاز و دیگر اجزای سازنده این دو گیاه روی تکیاختههای انگلی،گزارشهای محدودی ارائه شده است.
یکی از تولیدات مشتقشده از سیر، AGE (Age Garlic Extract) میباشد که فعالیت آنتیاکسیدانی بیشتری نسبت به سیر تازه و دیگر مکملهای تجاری سیر دارد (16).
1. تأثیر روی سیستم ایمنی یافتههای فراوانی درباره آثار قابل توجه ترکیبات و محصولات سیر بهخصوص AGE، بر سیستم ایمنی بدن گزارش شده؛ درصورتی که برای پیاز هیچ خاصیت ضد التهابی اعلام نشده است.
نتیجهگیری با توجه به مطالعات انجامشده درخصوص این دو گیاه، از پیاز و سیر میتوان بهعنوان ترکیبات بسیار مناسب در تولید محصولات غذایی استفاده نمود.
از این رو، مطالعات جدید را باید به سمتی سوق داد که منجر به تولید ترکیبات و محصولات غذایی بدون بو و مزه از سیر و پیاز گردد تا همه خواص زیستی موجود در آن دو حفظ شود (38).