چکیده:
فرایند حذف، ناظر بر فرایندی است که طی آن یک واحد از زنجیرۀ گفتار کاسته می شود. حذف یک واج غالباً در آغاز، میان و یا پایان واژه روی می دهد.حذف کامل عناصر آوایی، اعم از همخوان و واکه، یکی از رایج ترین پدیده‌ها در زبان های دنیا است. با توجه به اهمیّت این موضوع ، پژوهش حاضر با هدف تحلیل و توصیف این فرایند در گویش بختیاری منطقۀ جغرا‌فیایی ایذه به نگارش درآمده است. گردآوری داده‌های زبانی به روش میدانی صورت گرفته، سپس این داده‌ها به شیوۀ توصیفی- تحلیلی بررسی شده‌اند. بدین منظور، سی ساعت از مکالمات گروهی پانزده نفر از گویشوران بومی در گروه سنّی شصت تا هفتاد سال ضبط گردید. پس از آن، داده های زبانی استخراج، دسته بندی و آوانویسی شدند. با بررسی داده ها در چارچوب نظریۀ بهینگی، مهم ترین محدودیت های حاکم بر صورت های بهینه، در طی عملکرد فرایند حذف در گویش بختیاری مشخص شده است. بررسی ها نشان می دهد، در طی عملکرد فرایند حذف، صورت‌های بهینه در گویش بختیاری با رعایت شرایط محدودیت نشان داری و دریافت کمترین جریمه از محدودیت پایایی در سطح برونداد، برگزیده شده‌اند و به این ترتیب در این گویش محدودیت های نشان داری که در تعیین برونداد بهینه نقش اساسی دارند، در سلسله مراتب محدودیت ها بر دیگر محدودیت ها تسلّط دارند.
خلاصه ماشینی:
"( Segment)3) MAX- I0) سلسله مراتب این محدودیت‌ها به صورت زیر است: (رجوع شود به تصویر صفحه) به منظور بررسی دقیق‌تر فرایند حذف همخوان در گویش بختیاری در چارچوب نظری مورد بحث در این جستار، ابتدا در قالب تابلوی بهینگی شمارۀ (1) به فرایند گزینش صورت‌های بهینه در شواهد فارسی اشاره می‌گردد سپس به تحلیل نمونه‌های گردآوری‌شده در این چارچوب پرداخته می‌شود.
6- نتیجه گیری در این پژوهش با در نظر گرفتن فرایند واجی حذف همخوان به عنوان فعال‌ترین فرایند واجی در گویش بختیاری، دلایل رخداد این فرایند در بافت‌های متفاوت در چارچوب بهینگی با دست یابی به یک رتبه‌بندی در برگیرندۀ محدودیت‌ها تحلیل گردیده و نتایج ارزشمندی حاصل شد؛ ازجمله این که با تسلط محدودیت‌های نشانداری (IDENT– IO (nas* حضور همخوان خیشومی /n/ در سطح برونداد در صورت‌های زبانی گویش بختیاری منع شده است و این محدودیت نشانداری با تسلط بر محدودیت پایایی MAX-I0 (segment) سبب شده تا گزینه‌های ناپایا به عنوان برون بهینه انتخاب شوند و دیگر این که استدلال شد که تسلط محدودیت‌های نشانداری یا حساس به بافت *fricDentPlosive (که از حضور خوشه سایشی و انفجاری دندانی /ʃt/،/zd/،/ /st//Xt و/ft/ در پایانۀ هجا جلوگیری می‌کند) بر محدودیت پایاییMAX-I0 (segment) که حذف هر واحد واجی را در برونداد مجاز نمی‌داند، سبب گردیده تا گزینه‌های ناپایا در رقابت با گزینه‌های پایا با دریافت جریمۀ کمتر به عنوان برونداد بهینه در گویش بختیاری انتخاب شوند."
(
, 
, 
)
