چکیده:
یکی از چالشهای اصلی دولت جمهوری اسلامی در سالهای اخیر بدهی دولت به پیمانکاران و نظام بانکی است. اعمال تحریمهای مالی و اقتصادی ضد جمهوری اسلامی ایران، افزایش نرخ ارز و تورم بالا طی سالهای 1390 تا 1392 و کاهش شدید قیمت نفت طی چند سال گذشته موجب شد درآمدهای دولت کاهش یافته و برای تسویه بدهی خود با مشکل جدی مواجه شود. از اینرو، دولت تلاش کرد تا با کمک راهکارهای جدید منابع مالی به دست آورد. یکی از راههای تأمین مالی دولت از طریق بازار سرمایه و انتشار اوراق بهادار از جمله اوراق اجاره دولتی است. انتشار این اوراق با مدلهای متعارف اوراق اجاره که از سوی شرکتها انجام میشود، برای دولت مقدور نیست؛ زیرا مستلزم فروش دارایی دولت به نهاد واسط است که با موانع قانونی مواجه است. بنابراین، باید در پی طراحی مدلهای جدیدی برای اوراق اجاره بود.
این مقاله با کاربرد روش توصیفی−تحلیلی در پی پاسخ به این پرسشهاست: 1. آیا امکان انتشار اوراق اجاره دولتی بدون استفاده از داراییهای دولت و مبتنی بر دارایی طلبکاران وجود دارد؟ 2. مدلهای مالی اوراق اجاره دولتی مبتنی بر دارایی طلبکاران کدامند؟ نتایج مقاله نشان میدهد که میتوان با استفاده از دارایی طلبکاران از دولت، دو نوع اوراق اجاره طراحی و منتشر کرد. مدل اول مبتنی بر فروش دارایی و اجاره آن و مدل دوم مبتنی بر اجاره موازی است.
خلاصه ماشینی:
اوراق اجاره روی دارایی طلبکاران؛ راهکار جدید برای تسویه دیون دولت از طریق بازار سرمایه در ایران رضا میرزاخانی* سیدعباس موسویان** مجتبی کاوند*** چکیده یکی از چالشهای اصلی دولت جمهوری اسلامی در سالهای اخیر بدهی دولت به پیمانکاران و نظام بانکی است.
انتشار این اوراق با مدلهای متعارف اوراق اجاره که از سوی شرکتها انجام میشود، برای دولت مقدور نیست؛ زیرا مستلزم فروش دارایی دولت به نهاد واسط است که با موانع قانونی مواجه است.
مؤسسه بازار مالی اسلامی بینالمللی (2016) در گزارشی جامع با عنوان «مطالعۀ جامع بازار صکوک جهانی»، وضعیت انتشار صکوک را در سطح ملی و جهانی در کشورهای مختلف بررسی و در بخشی از گزارش به مدلهای انتشار اوراق اجاره دولتی در کشور سنگال برای تأمین مالی دولت اشاره کرده است.
اوراق اجاره دولتی در ایران براساس بند «ب» ماده (2) قانون رفع موانع تولید رقابتپذیر و ارتقای نظام مالی کشور، به دولت اجازه داده شده برای تسویه مطالبات قطعی اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی و تعاونی از دولت و شرکتهای دولتی «اوراق اجاره» منتشر نماید.
الگوی اول، مدل اوراق اجاره مبتنی بر فروش نسیه اقساطی دارایی اشخاص طلبکار به دولت روابط میان ارکان در این مدل به صورت ذیل است: 1.
ابزارهای مختلفی برای تأمین مالی دولت از طریق بازار سرمایه وجود دارد که یکی از این ابزارها اوراق اجاره دولتی است.
در این مقاله با استفاده از ترکیب عقد فروش اقساطی، اجاره و حواله، مدلهای جدیدی برای تأمین مالی دولت از طریق بازار سرمایه ارائه شده است.