چکیده:
فضاهای ورودی در هر سازه معماری از اصلیترین بخش های آن به شمار میروند؛ این فضاها در کاروانسراها از چند جزء تشکیل می شوند که برخی از آن ها عبارتند از: ١- پیش تاق ٢- درگاه ٣- هشتی. فضاهای ورودی را در وسط یکی از جبهه های بنا و یا در امتداد یکی از محورهای اصلی حیاط با طرحی متقارن می ساختند. این فضاها از نظر امنیتی به نحوی ساخته می شد که از استحکام کافی برخوردار باشند و بر رفت و آمد کاروانیان و کالاها نظارت کنند. فضای ورودی کاروانسراهای صفوی خراسان بیش تر به جهت شمال و شرق متمایل است .
سردر این کاروانسراها بیش تر به جهت القاء عظمت ، شکوه و زیبایی هم سطح بنا ساخته شده اند و تعداد کمی از آن ها ایوان های ورودیشان به جلو کشیده شده است . بیش از نود درصد آن ها در مسیرهای اصلی به ویژه در جاده خراسان بزرگ دارای شاه نشین هستند و وجود این تعداد کاروانسرا در این مسیر دلایل اقتصادی، مذهبی و جزآن دارد. به طورکلی فضاهای ورودی در این کاروانسراها به دو دسته تقسیم میشوند: نخست ورودیهای ساده و هم سطح با نمای بیرونی به طوری که از فاصله دور قابل تشخیص نیست . دوم ؛ ورودیهایی که از سطح نمای اصلی جلوتر بوده و کاملا از نمای ساختمان قابل تفکیک اند.