چکیده:
نگرش جامعگرایانه در تفسیر قرآن و کشف شبکه معنایی آیات در گرو بهرهگیری از روشهای سنتی و رهاورد دانشهای نوینی همچون هرمنوتیک است؛ در دانش هرمنوتیک بیش از همه، دو مقوله دور هرمنوتیکی (به علت نقش آن در فهم متن) و پیشفرضها (به علت ارتباط آن با یکی از طرفهای دور) میتواند در ترسیم شبکه معنایی آیات موثر واقع شود. در این تحقیق پس از تشریح تقریرهای مختلف از دور هرمنوتیکی و نظرگاه قرآنپژوهان مسلمان، نقش دور هرمنوتیکی در تنویر ارتباطهای پیدا و پنهان و شبکهای متن قرآن و بهرهگیری از عوامل متنی، کلگرایی و برونمتنی و بینامتنی در فهم آیات تبیین شد و انواع دور هرمنوتیکی میان واژه و آیه، آیه و سیاق متنی، آیات و سیاق موقعیتی، آیه و سوره، آیات و قرآن و میان قرآن و سایر منابع دینی مطرح گردید. همچنین ضمن تبیین نگرش قرآنپژوهان بر تاثیر پیشفرضها در تفسیر قرآن، فرایند استخراج، بازنگری و توسعه پیشفرضها در رجوع به متن قرآن و امکان خلق افقهای معنایی جدید بررسی شد.
A comprehensive approach to the interpretation of the Qur'an and the discovery of the semantic network of the verses depends on the use of traditional methods and new science such as hermeneutics; in hermeneutics, more than other factors hermeneutic circle (due to its role in understanding) and the presuppositions (as one of hermeneutic circle party) can be used to draw the semantic network of verses. In this research, after describing different versions of the hermeneutic circle and the views of the Muslim Qur'anic scholars, the role of the hermeneutic circle was discovered in the light of the hidden and networked relations of texts of the Qur'an and use of textual, classical and intertextual elements in understanding the verses and various types of hermeneutics circles between the word and verse, verse and textual context, verses and situational situations, verses and surahs, verses and Quran, and among the Quran and other religious sources were Examples were presented. Also, explaining the attitude of the Qur'anic scholars on the effect of presuppositions in the Quran's interpretation, the process of extracting, revising and developing presumptions in referring to the Quran and the possibility of creating new semantic horizons was investigated.
خلاصه ماشینی:
٢. دانش هرمنوتیک و شبکه معنایی آیات علم هرمنوتیک با وجود رویکردهای متفاوت ، مجموعه ای از مباحث مشترک را در خود جای داده است که در این بین از میان مباحثی که ارتباط بیشتری با موضوع پژوهش حاضر دارد، دو مسئله بیش از همه خود را مطرح می سازند؛ اولین موضوع بحث دور هرمنوتیک در رهگذر تأثیرگذاری ارکان مختلف قرآن و نقش آن در تکامل شناخت کل و جزءگرایانه در پی ریزی شبکه معنایی آیات قرآن کریم است و محور دوم بحث پیش دانسته ها و پیش فرض های تفسیری است .
دور هرمنوتیک میان آیه و سیاق متنی ، از مفهوم اولیه آیه (معانی واژگان ، ترکیب و ارتباط آنها) شروع می شود و مفهوم ثانویه با توجه به پیوستگی درون متنی آیات که شکل دهنده سیاق متنی است برداشت می شود و این دور برای فهم صحیح تر تکرار می شود؛ به عنوان نمونه در آیه شریفه «وأنـهم ظنوا کما ظننتم أن لن یبعث الله أحدا»(جن /٧) معنای ابتدایی آیه چنین به نظر می رسد: «و آنها همان گونه که پنداشته اید، گمان بردند که خدا هرگز کسی را زنده نخواهد گردانید»(آنسان که برخی مراد از بعث را زنده کردن مردگان دانسته اند) ولی با بررسی سیاق آیات ، فهم دیگری تقویت می شود و آن اینکه مقصود از بعث ، برانگیختن پیامبر(ص ) به عنوان فرستاده الهی است که مشرکان آن را انکار می کردند»(طباطبایی ، ١٣٨٢، ج٢٠، ص٤٢).