چکیده:
علی بن عثمان هجویری از زعما و بزرگان تاریخ ادبیات عرفانی صوفیه است که با
به معارف قرآن و فرهنگ نبوی و با استغراق در سخنان صوفیان صافیضمیر
موفق به تالیف کشفالمحجوب شده است. هجویری به سبب تاثر از شرایط زمانی؛
مکانی و جایگاه مذاهب کلامی, بهویژه غلبه اشعریت. مواضعی پرلفزش و پرتشتت
در باب مذهب تشیع برگزیده و گزارشگر گزارههایی عقلستیز و باورسوز دربارة این
مذهب بوده است. این پژوهش درصدد نقد آرای هجویری در باب مذهب تشیع از
طریق بررسی کلی روشها و رویکردهای عرفانی- کلامی مولف در قالب نقد
محتوایی با نگرش درون دینی و با سنجش نگرههایی چون تناقضهای درونی،
مخالفت با قرآن، سنت و تاریخ، گزینش و حذف، پذیرش و رد متعصبانه در تحلیل
کلی سامانیافته است. نگارندگان به این نتیجه رسیدهاند که هجویری به شیوه
پیچیده پیشوایان خودء صحیح و ناصحیح را آمیخته و دچار مغالطه در باب مذهب
تشبع بوده است.
Ali bin Usman Hujwiri is well-known for his role in the mystic literature of Sufiyya who achieved writing Kashf-ul Mahjoub based on his knowledge of Quran and Prophet’s life and through a deep study of great Sufis. Due to the time and place of his life، and under the influence of the dominant Kalam schools، specially Ash’ariyyah، Hujwiri has had a very misled and contradictory understanding of shia and has conveyed anti- rationale and unreasonable statements about shi'ism. This study aims to review Hujwiri’s ideas on Shia through a general survey of mystical and Kalami approaches. To do this، the content will be with an intra-religious attitude and by evaluating factors analyzed like internal contradictions، contrasting Quran، tradition، and history، selection، and elimination، fanatical acceptance، or denial are parts of this systematic analysis. The authors came to the conclusion that Hujwiri، like his predecessors، had mixed right with wrong in a sophisticated way، and had a distraught attitude towards Shia.
خلاصه ماشینی:
تحلیل نگرش هجویری در کشف المحجوب نسبت به مذهب تشیع * صدیقه ایفایی ** خلیل حدیدی *** علی دهقان چکیده علی بن عثمان هجویری از زعما و بزرگان تاریخ ادبیات عرفانی صوفیه است کـه بـا تأسی به معارف قرآن و فرهنگ نبوی و با استغراق در سخنان صوفیان صافی ضـمیر موفق به تألیف کشف المحجوب شده است .
این پژوهش درصدد نقد آرای هجویری در باب مـذهب تشـیع از طریق بررسی کلـی روشهـا و رویکردهـای عرفـانی - کلامـی مؤلـف در قالـب نقـد محتوایی با نگرش درون دینی و با سنجش نگرههـایی چـون تنـاقض هـای درونـی ، مخالفت با قرآن، سنت و تاریخ ، گزینش و حذف، پذیرش و رد متعصبانه در تحلیـل کلی سامانیافته است .
یکی از این مواردی که دریافت نظـر واقعی هجویری را برای خواننده دیریاب و پرتشتت می نماید نقـدهایی اسـت کـه در اغلـب جدلیات خود بر مذهب تشیع عنوان می کند.
در میان مقالات نیز تحقیقی که به طور خاص بـه تحلیـل و نقـد آرای تـأویلی هجویری در مورد مذهب تشیع بپردازد، نگارشی به دست نیامد؛ جز مقالـه ای بـا عنـوان «نقد و بررسی بدعت ها و انحرافات صوفیه در رساله قشیریه و تحلیل و مقابله آن با منابع تشیع » از علیرضا معین زاده در نشریه بهارستان سخن ، که به بررسی انحرافات موجـود در سماع، رهبانیت و خانقاه صوفیه از دیدگاه تشیع پرداخته است .
تشیع در کشف المحجوب شناخت زمینه های پدید آمدن نگرههای مطـرح در کشـف المحجـوب مـا را بـه ایـن حقیقت راهنمایی می کند که برای شناختن دیدگاه هجویری در باب مذهب تشیع بـدون اهتمام و آشنایی با اوضاع سیاسـی و اجتمـاعی و جایگـاه کلامـی سـایر مـذاهب ، موفـق نخواهیم بود.