اجتهاد پویا؛ رویکرد حوزه انقلابی مقاله

حوزه انقلابی مانند هر پارادایم دیگر، دارای دغدغه ها، مسائل و روش ویژه خود است که موجب مانایی و پویایی آن می شود. دغدغه حوزه انقلابی، برسازی تمدن اسلامی بر وزان دنیای معاصر است. براین‌اساس، در کنار مسائل فردی (تعبدی)، موضوعات اجتماعی را از «مسائل» خود می داند و در تلاش است با روش «اجتهاد پویا» فقه را به عرصه اجتماع آورده، زندگی مومنانه را در دوران غیبت جاری سازد. در این مقاله اصول و کارکردهای اجتهاد پویا به‌عنوان روش حوزه انقلابی بررسی می شود و به همین مناسبت از تغییر دغدغه ها و مسائل فقهی نزد ایشان سخن خواهد رفت.

Revolutionary Howzeh like any other paradigm is of concerns, issues with its own specific method and this very matter leads to its eternity and dynamicity. The concern of revolutionary Howzeh is constructing the Islamic civilization corresponding to the contemporary world. Moreover, it considers the social and individual issues and endeavors to bring jurisprudence in the social domain with the method of dynamic Ejtehad and to practice a life based on religious belief in occultation era. In this article, it is investigated the principles and applications of dynamic Ejtehad as the method of revolutionary Howzeh and accordingly, it is discussed in relation to the change of concerns and jurisprudential issues.

در این مقاله اصول و کارکردهای اجتهاد پویا به‌عنوان روش حوزه انقلابی بررسی می‌شود و به همین مناسبت از تغییر دغدغه‌ها و مسائل فقهی نزد ایشان سخن خواهد رفت. جریان انقلابی حوزه با درک این ضرورت و التزام به سنت‌های حوزوی، در کنار مبارزات میدانی علیه رژیم ستم‌شاهی و پس از آن، سروسامان دادن به امور حکومت انقلابی، پیگیری خستگی‌ناپذیری برای صورت‌بندی اجتهاد پویا انجام داد. در قسمت اول، دو نقد جدی به‌عنوان ادله فروبستگی روش اجتهاد سنتی مطرح شده است: الف) غفلت از احکام اجتماعی اسلام: اجتهاد سنتی، شریعت را در دایره فردی تعریف می‌کند و مهم‌ترین وظیفه فقه را پاسخ‌گویی به این دسته مسائل می‌داند. مجموع این رویکردها برای ترسیم چارچوب اجتهاد پویا در محورهای ذیل قابل پیگیری است: الف) تقویت جایگاه عقل در اجتهاد: حوزه انقلابی درصدد بود با بهره‌گیری از سنت اجتهاد، مسائل فردی و اجتماعی مؤمنان را در زمانه خود پاسخ دهد و راهنمای اندیشه و عمل انقلابیان باشد. تلاش سطور بعد در اثبات این فرضیه بود که حوزه انقلابی، نه به‌معنای انقلاب در حوزه و فراروی از ساختار و کارکردهای سنتی حوزه، بلکه به‌معنای حفظ سنت‌های حوزوی و ارتقای کارایی آنها از طریق به‌کارگیری رویکرد اجتهاد پویا در فقه است. تقویت اجتهاد پویا، مسئله‌شناسی بر اساس موضوعات معاصر و الزامات رویکرد حاکمیتی، از دیگر دغدغه‌های این حوزه است که با گسترش آن، در کنار روزآمدی حوزه‌های علمیه، بسیاری از ضرورت‌های نظام اسلامی پاسخ داده خواهد شد.