چکیده:
سال‌های زیادی از تاریخ صدر اسلام می‌گذرد، اما تحقیق، تفکر و بررسی وقایع و تغییرات و تحولات سیاسی - اجتماعی آن دوره چشم‌اندازهای مفیدی را در برابر دیدگان می‌گشاید. بنابراین تحقیق در این موارد تاریخی و در جوانب متعدد و قرار دادن آن در دسترس دیگران امری لازم و ضروری به نظر می‌رسد. بازنگری تاریخی شهر مدینه به جهت بار ارزشی آن و پیوستگی با سرنوشت جامعه و به دلیل تاثیرگذاری در گزینش شیوه‌های بهتر زندگی در حال و آینده درخور توجه است، بااین‌وجود این بازنگری‌ها در عرصه تجربیات انسان‌هایی که درگذشته زندگی می‌کردند و این اندوخته‌های بشر مثل یک گنج تاریخی می‌تواند جامعه ایرانی – اسلامی را در برابر فرهنگ بیگانه حفظ نماید و به افزایش زمینه‌های تفاهم و هم‌زیستی کمک کند. شهر مدینه به دلیل دارا بودن آب‌وهوای خوب و موقعیت زیارتی و اجتماعی خاص، همیشه موردتوجه بوده است. این نوشتار با بررسی گروه‌های بانفوذ در مدینه در فاصله زمانی سال‌های 61 تا 132 هجری است که با سپری شدن روزگار حکومت خلفای راشدین، حکومت به خلفای بنی‌امیه رسید و آنان باعث تغییرات فراوانی در جهان اسلام به‌ویژه شهر مدینه شدند. برادری، تقوا و پرهیزگاری که از مقررات دین اسلام است به علت خودخواهی و تعصبات بی‌جای حکمرانان بنی‌امیه، جای خود را به ظلم، ستم، آزار و تحقیر داد.
به جهت اهمیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و حضور سرشناس‌ترین افراد و جریانات گوناگون شهر مدینه آبستن وقایع گوناگونی شد و هرکدام از آن‌ها تاثیر بسزایی از خود بر جا گذاشت. بعد از وقایع تلخ عاشورا که اهل‌بیت پیامبر خدا توسط حکومت بنی‌امیه به شهادت رسیدند و اهل‌بیت رسول‌الله(ص) با وضع بسیار فجیعی به اسارت برده شدند و درنهایت به وارد مدینه شدند، حضور این خاندان در مدینه و تعاملات آنان با مردم ازیک‌طرف و با حکومت از سوی دیگر وضعیت، جدیدی را به وجود آورد. تسلط بنی‌امیه بر مناصب و سیاست‌های خاص آنان در ارتباط با شیعیان و امامان شیعه و با مردم مدینه، مجموعه‌ای از وقایع را دامن زد. این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی - تحلیلی در پی بررسی تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی مدینه پس از واقعه عاشورا تا سقوط بنی‌امیه است.
(
, 
, 
)
