چکیده:
برداشت انسان از هستی به تناسب برخورداری او از قوای متعدد. متفاوت است. در این میان برخی
حواس پنچ‌گانه و برخی عقل را برای دست‌یابی و رسیدن به حقیقت معتبر دانسته‌اند. در دوره قرون
وسطی, مباحث علمی میان حکمای اروپایی مقیّد به نظرات کلیسا بود. ورود اروپائیان به دوره
تجدید دانش از نیمه دوم قرن شانزدهم میلادی و توسط بیکن و دکارت با اتکاء به روش تجربی و
ریاضی بود. در بین متفکران مسلمان نیز مساله چگونگی ادراکات و کسب علم مورد توجه بود. از
جمله این اندیشمندان مسلمان» آبوریحان بیرونی است که با روش‌های متعدد تجربی و عقلی به
پژوهش می‌پرداخت. به باور نگارنده بیرونی در به کارگیری روش‌های مختلف پژوهش متاثر از
آموزه‌های دینی بوده است. نتیجه مبیّن آن است که بیرونی دانشمندی بود متشرع که هدف اصلی
او از پرداختن به پژوهش و تحقیق در هر رشته‌ای از علوم» آشکار ساختن حقایق دینی و انطباق
بین دین و علم بود.
Human understanding of the universe according his enjoyment of several
forces is different. In the meantime, some five senses and some the
intellect for reach truth have valid. In the medieval period scientific
topics among the European scholars bound was to thoughts church. The
arrival of Europeans to period of renewal of second half the sixteen by
Bacon and Decart was relying on mathematical and experimental
methods. Among thinkers Muslims also the problem of how perceptions
and knowledge also noted. Including these scholars Muslim was Biruni.
that various experimental methods and rational research. I believe, Biruni
using the method of investigation was influenced by religious teachings.
The result suggests that Biruni was scientist versed in law her main goal
is to engage in research in any field of science, revealing the truths of
faith and conformity between science and religion.
خلاصه ماشینی:
"com Approach Religious of Abu-Rayhan Biruni and science research methods Abstract Human understanding of the universe according his enjoyment of several forces is different.
لکن بدون این‌که از روش تأویل که بین صوفیان و بعضی فرق شیعه متداول است، پیروی کرده باشد از نص کتاب آسمانی به خلقت عالم در زمان پی برده است، گرچه با کمک این ماخذ نتوانسته است از تاریخ بعدی عالم، علمی به‌دست آورد و بدین جهت در این مورد به آثار جسمانی ادوار گذشته که هنوز در دامن زمین و یا در کتب تاریخی و بقایای تمدن‌های پیشین از زوال و فنا نجات یافته، متوسل شده و این آثار را تنها طریق کسب اطلاع دربارۀ تاریخ ادوار گذشته دانسته است.
در اکثر تحقیقات خود هنگامی که با شواهد قدما درباره موجود عجیب و غریب و یا واقعۀ خارق‌العاده‌ای مواجه می‌شود، همیشه با توسل و اشاره بدین اصل که زمان دارای ادوار مختلف است، سعی می‌کند با به‌کارگیری روش نقد و ارزیابی، به بررسی مطالب پرداخته و صحت و سقم آن‌ها را با بی‌نظری مشخص کند و آن‌چه را که با وضع عالم طبیعت در عصر خود مطابق نیست، فورا مردود و باطل نشمارد (همان، 161).
در علوم اسلامی چنان‌که در مورد بیرونی می‌توان به خوبی مشاهده کرد، یک روش منحصر به فرد برای ادراک و بررسی طبیعت وجود نداشته است، بلکه مشاهده و تجربه، استدلال و تفکر، ماخذ پیشینیان و کتب آسمانی هر کدام به نوبه خود طریقی بوده است برای کسب علم درباره بنیان و چگونگی پیدایش جهان (نصر، 1377: 170)."
(
, 
, 
)
