چکیده:
شهید مطهری در مبحث معقول ثانی به زوایای متعددی توجه کرده» پیشرفتهایی را در این
مسئله پدید آورده است. این مقاله در صدد بیان دیدگاههای وی در باب معقول ثانی و بررسی
جوانب و جهات پیشرفت مسئله معفول ثانی در اندیشه ایشان است. بدین منظور» نخست.»
جهات ششگانه پیشرفت تاثیرگذار وی را نام برد» سپس در اثنای مباحث به تکتک آنها اشاره
میکنیم. همچنین,» پس از بیان سیر تاریخی مسئله معقول ثانی و جایگاه و اهمیت آن از نظر استاد
مطهری» این چهار موضوع نیز بررسی میشود: ۱. چیستی معقول اول و ثانی» فلسفی و منطقی؛
۲ چیسنی ثانویت در تعقل؛ ۳. نحوه تفرر معقول ثانی فلسفی در خحارج؛ کیفیت صدق معقول ثانی فلسفی
خلاصه ماشینی:
٧ در مقابل ، ســبزواري در شرح منظومه ، بر پايه آنچه نگاشته ، گويا به اين سال سوم ، شماره دهم ، تابستان ٩٣ نکته تاريخي التفات نداشته است ، زيرا وي از خواجه نصيرالدين طوسي به گونه اي دفاع مي کند که گويا ايشان تفکيک بين معقول ثاني فلسفي و منطقي را قائل است (سبزواري ، ١٣٨٤: ١٦٧/٢ و ١٦٨).
مطهري با التفات به اين معضل و به ويژه بر اســاس تعريف نويي که ارائه کرده بود و معقول ثاني فلســفي را از حالات خارجي ماهيات و نه حالات ذهني آنها دانسته بود، به طور طبيعي بايد ملاک ثانويت را از تقرر ذهني متأخر، به امري مناســب تغيير دهد؛ زيرا تقرر ذهني متأخر اگر در باب معقول ثاني منطقي جاري باشد، در معقول ثاني فلسفي ، که حالات و اوصاف در خارج و نه ذهن به شمار مي آيد، قابل اجرا نخواهد بود.
وجــه برتر از منظر مطهري در باب تعريف مشــهور از معقولات ثاني مبني بر اينکه عروض آنها در ذهن و اتصاف در خارج باشــد، آن اســت که عروض در ذهن بدان معنا است که اين حقايق گرچه در خارج به نحو وجود رابط بسان معناي حرفي تقرر دارند، اما آن هنگام که در ذهن حاضر مي شــوند و ما آنها را به طور جداگانه و مســتقل مانند معناي اســمي درمي يابيم ، بر موضوع و متن خود عارض مي شــوند.
نگارنده اين مطلب را به صورت مفصل بر مبناي شــهود عقلي بيان کرده اســت که ماحصل آن چنين است که انسان با شهود عقلي با مصاديق خارج مرتبط شده ، معقولات ثانيه فلسفي تماشاگه راز، پژوهش نامه انديشه هاي استاد مرتضي مطهري را در مصداق خارجي به نحو مندمج مي يابد.