چکیده:
شهید مطهری، جهالت و جمود را دو آفت مهم جامعه اسلامی می داند که در طول تاریخ
اسلامی زمینه ساز مشکلات فراوانی شده اند. از این دو ،جمود آفت خطرناک تری است که
منشا آن کهنه پرستی و تصور ناصواب از دیانت است و در عرصه های مختلفی رخ می نماید.
راهکار مقابله با جمود، اجتهاد است که سبب انعطاف در دین می شود. مجتهد روشن ضمیر
می تواند با استفاده از اصول اجتهادی در تفسیر متون دینی و حدیث راه را بر جمود ببندد.
در این مقاله ضمن اشاره به خاستگاه و عرصه های جمود، اهمیت اجتهاد در مقابله با جمود
و نیز اصول حاکم بر این کار از منظر شهید مطهری بررسی می شود.
خلاصه ماشینی:
اســتاد در نقد برخــي ديدگاه هاي اين گروه که «تنبلي ، ويرانه نشــيني ، خراباتي گري ، گدايي و دريوزگي را محصول تعاليم اســلامي مي داند»، مي گويند: اولا «چطور ممکن اســت که تعليماتي اين چنين قادر باشد حتي جامعه اي مثل عربســتان آن روز را مرکزيــت و وحدت و قدرت بدهد؟ ثانيــا اگر چنان بود، بايد ملل اســلامي از ابتداي نفوذ اســلام در ميان آنها دچار رخوت و سستي و انحطاط مي شدند، در کار زندگي به عنوان اينکه دنيا جيفه است ، لاقيد مي گشتند و دســت روي دســت گذاشــته ، همه چيز را حواله به تقدير مي کردند و خود خراباتي مي شدند، و حال آنکه طبق گواهي قطعي تاريخ ، با ظهور اسلام در مردم منطقه اي وسيع از شمال آفريقا تا شرق آسيا حيات و جنبش و نهضتي عظيم و وســيع پديد آمد و تمدني کم نظير پايه گذاري شــد و تا شش قرن ادامه يافت و پس از آن ، رکود و جمود و روح خراباتي گري بر مردم اين منطقه مسلط گشت (آثار، ١٤٤/١٤).
در موارد بســياري مي بينيم که امامان به اين مسئله توجه داشته اند و شکل و ظاهر حکم ، متناسب با زمان تغيير کرده است : در نهج البلاغه اســت : شــخصي آمد به علــي (ع ) اعتراض کرد که چرا شــما تماشاگه راز، پژوهش نامه انديشه هاي استاد مرتضي مطهري محاســنتان را رنگ نمي زنيد؟ مگر پيغمبر دستور نداد که «غيروا الشيب »، موي ســفيد را رنگ کنيد؟ فرمود: چرا.