چکیده:
مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و بر مبنای زبانشناسی مقابلهای و نظریه تحلیل خطا، به بررسی و تحلیل خطاهای حروف جر در نوشتار دانشجویان زبانعربی در ایران پرداخته است. پس از تقسیمبندی خطاها بر اساس منشأ بروز، معلوم شد که شایعترین خطاهای زبانآموزان بهترتیب مربوط به تداخل بینازبانی، درونزبانی و تداخل هردو زبان یا مبهم، و از میان خطاهای بینازبانی بیشترین خطاها مربوطه به بکارگیری حرف "باء" به جای دیگر حروف جر(إلی، علی و فی) است. این امر نشان میدهد که حرف باء به خاطر تشابه ظاهری آن در دو زبان عربی و فارسی، زبان آموز را به اشتباه انداخته است. همچنین در خطاهای درون زبانی بیشترین خطاها مربوط به استفاده از حروف جر دیگر-بویژه إلی، علی و مِن- به جای حرف "لام" بوده است، نشان میدهد که زبان آموز بهدلیل تشخیص ناقص در کاربرد حروف مخصوص زبان عربی، دچار این اشتباه شده است. فزونی خطاهای بینازبانی بیانگر آنست که دانشجویان زبانعربی در بکارگیری حروف جر تا حد زیادی تحت تاثیر زبانفارسی هستند. از دلایل این امر آنکه؛ در واقع آنها فارسی می اندیشند و عربی می نویسند و دلیل دیگر اینکه آموزش زبانعربی در ایران بر خلاف زبان انگیسی در سنین پایین چندان مورد توجه قرار نمی گیرد که (طبق نظر زبانشناسان) این امر احتمال تداخل بینازبانی را در سنین بالاتر بیشتر میکند. دلیل دیگر آن است که فارسی و عربی در دو خوشه زبانی متفاوت هستند. زبانعربی در خوشةسامی جای دارد، برخلاف فارسی و انگلیسی که هردو متعلق خوشه هند و اروپایی هستند.
خلاصه ماشینی:
پس از تقسیمبندی خطاها بر اساس منشأ بروز، معلوم شد که شایعترین خطاهای زبانآموزان بهترتیب مربوط به تداخل بینازبانی، درونزبانی و تداخل هردو زبان است و از میان خطاهای بینازبانی بهکارگیری نادرست حرف «باء» به جای دیگر حروف جر (إلی، علی و فی) پربسامدترین خطاست؛ این امر نشان میدهد که حرف باء، به خاطر تشابه ظاهری آن در دو زبان عربی و فارسی، زبانآموز را به اشتباه میاندازد.
همچنین در خطاهای درونزبانی بیشترین خطاها مربوط به استفاده از حروف جر دیگر، بهویژه إلی، علی و من، به جای حرف «لام» بوده، که نشان میدهد زبانآموز بهدلیل تشخیص ناقص در کاربرد حروف مخصوص زبان عربی، دچار این خطا شدهاست.
همچنین فزونی خطاهای بینازبانی بیانگر آن است که دانشجویان زبان عربی در بهکارگیری حروف جر تا حد زیادی تحت تأثیر زبان فارسی هستند؛ درواقع آنها فارسی میاندیشند و عربی مینویسند؛ دلیل دیگر اینکه آموزش زبان عربی در ایران، برخلاف زبان انگلیسی، در سنین پایین چندان مورد توجه قرار نمی گیرد که (طبق نظر زبانشناسان) این امر احتمال تداخل بینازبانی را در سنین بالاتر بیشتر میکند.
از این رو، این پژوهش بهدنبال پاسخگویی به پرسشهای زیر است: ـ میزان کمی و کیفی خطاهای دانشجویان در بهکارگیری انواع «حروف جر» چگونه است؟ - چگونه میتوان خطاهای دانشجویان را در بهکارگیری «حروف جر» بر مبنای منشأ بروز (بینازبانی، درونزبانی و مبهم) دستهبندی و تحلیل کرد؟ 1-1 پیشینۀ پژوهش همانطور که رشدی طعیمه در کتاب المهارات اللغویه مستویاتها تدریسها صعوباتها نیز اشاره کرده تاکنون دربارة تحلیل خطا تحقیقات زیادی در حوزه آموزش زبان عربی به عنوان زبان دوم صورت گرفتهاست.