چکیده:
فضای ادبیات داستانی ایران در دو دهۀ اخیر، بهشدت از جریانات و مکاتب ادبی جهان، از جمله پسامدرنیسم تأثیر پذیرفته است. «شب ممکن» دومین رمان محمدحسن شهسواری است که میتوان مؤلفه های پسامدرنیسم را در آن یافت. از ویژگیهای این اثر، نقض بسیاری از رویدادها و حوادث فصول پیشین، با تغییر راوی است. در این مقاله نویسندگان به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، تلاش میکنند تا پسامدرن بودن رمان را اثباث کنند. بنابراین وجود مؤلفههایی چون «فراداستان»، «عدمقطعیت»، «فرجامهای چندگانه»، «اتصال کوتاه» ، «چندصدایی» و «بینامتنیت» در رمان بحث میشود. از جمله روابط بینامتنی میتوان به ابیاتی از حافظ، سعدی، فردوسی اشاره کرد. اما مهمترین رابطۀ بینامتنی در اثر، اشاره به بخشهایی از داستان بازی اتواستاپ برگرفته از رمان «عشقهای خندهدار» میلان کوندرا است که شهسواری در بخشهای مختلفی از «شب ممکن» عامدانه از آن بهره گرفته است.
خلاصه ماشینی:
اما مهم ترين رابطۀ بينامتني در اثر، اشاره به بخش هايي از داستان بازي اتواستاپ برگرفته از رمان «عشق هاي خنده دار» ميلان کوندرا است که شهسواري در بخش هاي مختلفي از «شب ممکن » عامدانه از آن بهره گرفته است .
اصطلاح «فراداستان » را نخستين بار «ويليام گس »٢ رمان نويس و منتقد آمريکايي، در يکي از مقالاتش در سال ١٣٧٠ براي اشاره به آن دسته از آثار ادبيات داستاني به کار برد که داستان بودن خود را از خواننده پنهان نميکنند و حتي با پرداختن به مسائل داستان نويسي دائما به خواننده يادآور ميشوند که آنچه ميخواند صرفا داستان است .
فصل اول اين رمان ، حوادثي را بازگو ميکند که در شبي برفي و براي جشن تولد مازيار به وقوع پيوسته است ؛ اما راويان مختلف فصول بعدي، بخش هايي از رويدادهاي فصول پيشين را نقد و رد ميکنند و روايت متفاوتي را از آنچه رخ داده ، شرح ميدهند.
در فصول مختلف رمان ، با مرگ دو شخصيت مواجه ميشويم ، اما چندگانگي فرجام به خاطر متفاوت بودن شخصيت ها و نحوة وقوع اين حادثه رخ ميدهد: - هيچ وقت جواب درستي نداد، اما اگر همان هاله اي بود که من ميشناختم ، که حالا شش ماه است جنازه اش زير سنگ قبر سياهي است ، حتما دنبالم کرده بود.
اما يکي از مهم ترين روابط بينامتني در اين اثر «داستان بازي اتواستاپ » برگرفته از رمان عشق هاي خنده دار اثر ميلان کوندرا است .