مسئولیت کیفری در جنایات بین المللی و تقابل آن با گفتمان مصونیت مقاله

در موارد ارتکاب جنایات بین‌المللی هرگاه یکی از مقامات رسمی که از مصونیت کیفری بهره می‌برد، مرتکب جنایات بین‌المللی می‌گردد، نزد محاکم سایر کشورها از مصونیت برخوردار خواهد بود اما چنین مصونیتی تنها دوران تصدی مقام را در بر می‌گیرد و پس از ترک مقام ادامه نخواهد یافت؛ جهت پیگرد، مجازات و مقابله با بی‌کیفری مرتکبین جنایات بین‌المللی، محاکمی با صلاحیت بین‌المللی تشکیل شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم محکمه نورنبرگ و توکیو که توسط متفقین برای رسیدگی به جنایات جنگ ایجاد شد، مصونیت مقامات دولتی و نظامی را مانع از اعمال صلاحیت خویش ندانست. چنین رویه‌ای در دو دادگاه تشکیل شده توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، دادگاه بین‌المللی کیفری برای یوگوسلاوی سابق و رواندا  نیز دنبال شد. اساس نامه این دو محکمه نیز مصونیت را مانع اعمال صلاحیت و مجازات مرتکبین جنایات بین‌المللی ندانست. چنین رویه‌ای توسط دیوان بین‌المللی کیفری نیز دنبال شد و طبق اساسنامه این دیوان، مصونیت ناشی از سمت رسمی مقامات موجبی برای برخورداری از مصونیت نزد این دیوان نخواهد بود.

بدیهی است که حقـوق بـین الملـل کشـور متبـوع مقامات مرتکب جرم کیفری را متعهد به رسیدگی به اتهامات آنان نـزد مراجـع داخلـی خویش میداند؛ در این تحقیق تلاش میشـود تـا عـلاوه بـر بررسـی مقـررات حقـوق بین الملل در زمینه تعهد دولت ها به پیگـرد جنایـات بـین المللـی، ضـرورت مبـارزه بـا بیکیفری مرتکبین این جنایات و تقابل آن با مساله مصونیت نیز بررسی گردد. در نتیجه شورای امنیت سازمان ملل متحد مصونیت ناشی از حقوق بین الملل عرفی و قراردادی را که مقامات کشورها از آن برخور دارنـد را مـانع از محاکمـه و مجـازات افراد متهم به جنایات تحت صلاحیت این دو دادگاه نمیداند. International Court of Justice, Arrest Warrant of ١١ April ٢٠٠٠, بنابراین دیوان علاوه بر حقوق بین الملل عرفی و اسناد بین المللـی از جملـه اسـاس نامه محاکم کیفری بین المللی، رویه قضایی را نیز مبنای توجیه عدم مصـونیت مقامـات نزد این دیوان قرار داد. عـدم اعطای مصونیت به مقامات در دو دادگاه یوگوسلاوی سابق و روآندا به نوعی تکیه بـر این اصل پذیرفته شده حقوق بین الملل کیفری توسط شورای امنیت بـه عنـوان یکـی از ارکان سازمان ملل متحد میباشد. هر چند محاکم بین المللی که پیش از دیوان، جهت رسیدگی به جنایات بین المللی تشکیل شده اند، مصونیت مقامات دولت ها را مانع از اعمال صلاحیت کیفری خویش ندانسته اند، با این وجود، مساله مصونیت نزد دیوان کیفری بین المللـی بـه دلیـل گسـتره کشـورهای تحـت صـلاحیت دیـوان دارای پیچیدگیهای خاص خود میباشد. Defining the Future of Head-of-State Immunity" Duke Law Journal, Vol. 52 (3), (2002)Available at: http://www.