چکیده:
سبک را میتوان شیوة بیان و ویژگیهای زبانی هر متن دانست که موجب تمایز آن و صاحبش از دیگر متون و افراد میشود. با وجود اختلافات سبکی، گاه این ویژگیهای زبانی فراتر از فرد و در تناسب با معنا، ساختار و مشخّصات زبانی واحدی را در آثار ادبی ایجاد میکند که چهبسا بتوان آن را در آثار یک ژانر ادبی از چند زبان نیز ملاحظه کرد؛ بنابراین فرضیه، پژوهش حاضر میکوشد تا بر مبنای روش توصیفی - تحلیلی و با مطالعة دو اثر گنجشک و جبرئیلحسینی و الحسین لغة ثانیة جواد جمیل شاعر عراقی که دو شاهکار ادبی بدیع، کمنظیر و حتّی بینظیر در حوزة ادبیّات متعهّد عربی و فارسی به شمار میآید، به مقایسة برخی شگردها و گونههای سبکی بهکار رفته در آنها از جمله تکرار، ایهام، پارادوکس و... بپردازد. پژوهش حاضر و بررسی عناصر سبکی و زبانی دو متن، نشان از قدرت و توانمندی بالای شعر فارسی و هنر حسینی در استفاده از شگردهای مورد بررسی دارد. شاعر توانسته است در کاربرد این شگردها بر شعر عربی سبقت گیرد و از زبانی متمایزتر برخوردار شود. نکتة قابل توجّه در کاربرد این شگردها، تناسب آنها با محتوا و مضمون اشعار است که به وحدت ساختاری آنها کمک کرده است.
یعتبر الأسلوب طریقة للتعبیر عن الخصائص اللغویة وممیزات النص الأدبی إلا أنه علی الرغم من المیزات الأسلوبیة بین مختلف النصوص قد تشهد الآثار الأدبیة خصائص لغویة مشترکة بناء علی وحدة المعنی فیها وقد تشترک فی جنس أدبی أو فی عدة لغات. وعلی أساس هذه الفرضیة یسعی البحث هذا لدراسة بعض التقنیات الأسلوبیة نحو التکرار، الإیهام، التضاد و... فی مجموعة شعریة تتعلق بالأدب الفارسی والعربی یتناولان موضوع دینی فی أسلوب حدیث قلما نجده فی اللغتین وهما مجموعة گنجشک وجبرئیل لشاعرها السید حسن الحسینی ومجموعة الحسین لغة ثانیة للشاعر العراقی جواد جمیل هادفا إلی رصد بعض المشترکات الأسلوبیة بین اللغتین معتمدا علی المنهج الوصفی - التحلیلی؛ ومن مستجدات البحث أن المجموعة الفارسیة تسبق نظیرها العربیة فی استخدام هذه التقنیات الأسلوبیة ویتمیز شاعرها بصناعة فنیة بارعة والذی یستخدمها متناسبا للمعنی.
خلاصه ماشینی:
با وجود اختلافات سبکی، گاه این ویژگیهای زبانی فراتر از فرد و در تناسب با معنا، ساختار و مشخصات زبانی واحدی را در آثار ادبی ایجاد میکند که چهبسا بتوان آن را در آثار یک ژانر ادبی از چند زبان نیز ملاحظه کرد؛ بنابراین فرضیه، پژوهش حاضر میکوشد تا بر مبنای روش توصیفی - تحلیلی و با مطالعة دو اثر گنجشک و جبرئیل حسینی و الحسین لغة ثانیة جواد جمیل شاعر عراقی که دو شاهکار ادبی بدیع، کمنظیر و حتی بینظیر در حوزة ادبیات متعهد عربی و فارسی به شمار میآید، به مقایسة برخی شگردها و گونههای سبکی بهکار رفته در آنها از جمله تکرار، ایهام، پارادوکس و...
از معدود آثار تطبیقی بین دو شاعر، مقالهای با عنوان «حماسة حسینی در گسترة ادبیات تطبیقی»، نوشتة نجفی و شهبازی (1392: 115-134) است که به طور کلی به موضوع پرداخته و مسئلة سبک را مورد بررسی قرار نداده است؛ همچنین در مقالة «بررسی تطبیقی مضامین شعر عاشورایی در شعر وصال شیرازی و جواد جمیل» نوشتة عیدی و چراغی (1394) و «بررسی عناصر ادبیات پایداری در شعر جواد جمیل و طاهره صفارزاده» اثر رومیپور و معصومی (1395)، نیز تکیه بر مضامین مشترک و متمایز دو شاعر در موضوع عاشورا بوده و به مسئلة زبان و سبک آنان اشارهای نشده است؛ لذا پژوهش حاضر که بخشی از یک اثر کامل به شمار میآید، با تمرکز بر ویژگیهای زبانی، برخی شگردهای سبکی دو شاعر را در دو دفتر شعری مورد بررسی قرار میدهد.