چکیده:
هدف: هدف این پژوهش، بررسی وضعیت خدمات کودکان و نوجوانان درکتابخانههای عمومی خراسان رضوی و مقایسة آن با 7 معیار استخراج شده از متون، به منظور ارزیابی این نوع خدمات است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر در چهار مرحله و با استفاده از رویکرد کمّی و کیفی انجام شد.جامعة هدف شامل 3 گروه کتابخانههای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتابخانههای عمومی دارای بخش کودک و نوجوانان ـ اعم از کتابخانههای زیر پوشش شهرداری، کانونهای مساجد، آستان قدس رضوی، نهاد کتابخانههای عمومی و کتابخانه کودک و کتابخانههای عمومی زیر پوشش نهاد کتابخانههای عمومی در استان خراسان رضوی ـ است. از گروه اول و دوم به روش نمونهگیری هدفمند به ترتیب 5 و 10 کتابخانه و از گروه سوم به روش نمونهگیری طبقهای، 42 کتابخانه به عنوان نمونه انتخاب شد. متناسب با هر مرحله، از ابزارهای پرسشنامه، سیاهة وارسی و یا مصاحبه استفاده شده است.
یافتهها و نتایج: یافتهها نشان داد از بین 7 معیار مورد نظر دربارة خدمات کودکان و نوجوانان، کتابخانههای کانون در استان خراسان رضوی، در 5 معیار وضعیت مطلوبی دارند و کتابخانههای عمومی برتر استان، تنها در یک مورد مطلوب میباشند. کتابخانههای عمومی زیر پوشش نهاد کتابخانههای عمومی در هیچکدام از معیارها وضعیت مطلوبی ندارند. دیدگاه کتابداران 42 کتابخانه عمومی که از طریق پرسشنامه استخراج شد، نشان داد وضعیت همة معیارها در کتابخانههای عمومی، در سطحی کمتر از 40% ارزیابی میشود.
خلاصه ماشینی:
بر اساس آمار اعلام شده از سوی اداره کل نهاد کتابخانههای عمومی کشور در خرداد 1391، در استان خراسان رضوی 102 کتابخانة عمومی نهادی مستقل وجود دارد که جامعة این پژوهش شناخته شدهاند.
این وضعیت، بهویژه در زمان حاضر که نهاد کتابخانههای عمومی کشور نسبت به ایجاد بخش کودک و نوجوان رویکرد جدیدی را آغاز کرده است، نیازمند توجه بسیار جدی و تلاشهای خستگیناپذیر برای رسیدن به حداقلهای مطرح در 7 معیار مورد نظر این پژوهش است.
نتیجهگیری هدف از این پژوهش، بررسی معیارهای مطرح در کتابخانههای ویژه کودک و نوجوان بر اساس استانداردها و پژوهشهای موجود، به منظور بررسی وضعیت موجود کتابخانههای عمومی زیر پوشش نهاد کتابخانههای عمومی کشور در استان خراسان رضوی بود.
- کتابخانههای عمومی زیر پوشش نهاد از نظر ارائه خدمات کتابخانهای به کودکان و نوجوانان، با توجه به مراجعة فراوان این گروه سنی به کتابخانههای عمومی، پویا عمل میکنند ولی از نظر اجرای برنامههای جانبی در بخش کودک و نوجوان، به سبب نداشتن نیرو، کمبود بودجه و در مواردی محدود بودن فضا، به اجرای تعداد کمی از این برنامهها ـ از جمله: کارگاهها و مسابقات نقاشی، بازدیدهای مدارس و مهد کودکها و در برخی موارد کلاسهای قصهگویی ـ بسنده کردهاند.
- بررسی میزان سودمندی اجرای خدمات و برنامههای جانبی بخش کودک و نوجوانان در ارتقای وضعیت تحصیلی دانشآموزان؛ زیرا در اظهارات کتابداران به این موضوع اشاره شده بود و اینکه کودکان و نوجوانان برای انجام تکالیف درسی، با توجه به رویکرد نوین آموزش و پرورش، بیش از گذشته به کتابخانه مراجعه میکنند.