چکیده:
عملکرد بانک مسکن در زمینه اعطای تسهیلات خرید مسکن
در سالهای قبل و پس از تصویب و اجرای طرح مسکن مهر مورد
مسکن مهر سهم قابل توجّهی از بازار تامین مالی و خرید مسکن را به
عهده نداشت. بخشی از این ضعف میتواند ناشی از مشکلات کلان و
ساختاری, عدم تعادل بازارهای مالی, تقاضای اضافی بازار برای تسهیلات
مسکن و عدم امکان استفاده بانک مذکور از ابزارهای نوین تامین مالی
خرید مسکن باشد.
تصویب و اجرای مسکن مهر اگرچه باعث افزایش چشمگیر سهم بانک
مسکن در اعطای تسهیلات ساخت و خرید مسکن در دهه اخیر گردیده
امّا نحوه تامین این منابع از طریق استقراض مستقیم از بانک مرکزی
و انبساط شدید پایه پولی مشکلات عدیده کلان و ساختاری جدیدی را
در عرصه اقتصاد ملی ایجاد کرده است که تداوم اجرای این سپاسمت را
غیرممکن ساخته است. اجماع نظر موجود در مورد عدم مطلوبیت ساختار
تامین مالی مسکن مهر و پیامدهای اجرای این طرح در کاهش سهم
مشارکت بخش خصوصی و نیز عدم امکان تداوم طرح مذکورء ایجاب
خرید مسکن اقدامات لازم صورت پذیرد.
مسکن مهر با هدف تامین مسکن اقشار کمدرآمد از طریق واگذاری
زمینهای دولتی و تامین مالی عمده دولت از طریق بانک مسکن, از
همان آغاز بیشترین توجّهها را در حوزههصای تخصصی میان متخصصان
شهرسازی و اقتصاد مسکن, عرصه مطبوعات و حتی محافل خصوصی
بههمراه داشت که با گذشت هشت سال از آغاز رسمی طرح و به
آثار و پیامدهای زیانبار اقتصادی و اثرات نامطلوبی که بر ساختار ترازنامه
بانک مسکن بوجود آورده استء در حال حاضر نیاز مبرم به خروج و
اصلاح روشهای اجرایی آن دیده میشود. خروج از مسکن مهر و طرح
جایگزیسن آن باید از حجم ضرر و زیانهای حوزه مسکن مهر بکاهد و بر
حجم سرمایهگذاریهای بخش مسکن در آینده بیغفزاید. بنابراین ارزیایی
خروج از مسکن مهر و ارائه طرحهای مور جایگزین» بسیار حایز اهمیّت
است. بهخصوص آنکه تامین مالی هزینههای ساخت مسکن مهر از سال
۸ در بانک مسکن متمرکز بوده است. همچنین رقم بالای تسهیلات
مسکن مهر در برابر کل تسههیلات پرداختی بانک مسکن تشان از حیاتی
بودن بررسی تاثیرهای این تسهیلات بر آینده پانک مسکن بهعنوان تنها
بانک تخصصی این حوزه و لزوم تغییرات در شیوه تامین مالی مسکن است.
طراحی و اجرای برنامههای جدید تامینمالی ساخت و خرید مسکن از
طریق جلب مشارکت فعّال بخش خصوصی به طور عمده با اتکا به منابع
مالی سازندگان و خریداران با ارائه طرحهای جایگزین تامین مالی مسکن
از جمله قدمهای اوّلیه در این زمینه خواهد بود که ایجاد ساشتارها و
سازوکارهای جدید مشارکتی را با توجّه به سوابق بانک مسکن در تامین
مالی مسکن در سطح کشور ایجاب مینماید. این طراحی به گسترش و
تعمیق بازار تامین مالی و ایجاد رقابت سازندهتر در بازارها کمک مینماید
و در نهایت موجب استقرار روشهای بهینه در زمینه مالی مسکن
میشود که بهنفع مصرفکنندگان مسکن نیز خواهد بود