چکیده:
انرژی از اصلی ترین نهاده های تولید و نشان دهنده قدرت سیاسی و اقتصادی کشورهااست. با افزایش شدید قیمت انرژی، بهره وری آن اکنون اهمیت بیشتری یافته و مطالعات تجربی اخیر هم مبین تاثیرگذاری بهره وری انرژی بر نرخ رشد است. همچنین نشان داده شده که فرایند رشد اقتصادی هر منطقه از موقعیت جغرافیایی، ویژگی ها و عملکرد همان منطقه و مناطق همجوار، علاوه بر متغیرهای اقتصادی منطقه همچون کار، سرمایه، انرژی و فناوری تاثیر فراوان می پذیرد. در این مقاله،تاثیر بهره وری انرژی بر رشد اقتصادی استان و نیز همگرایی (β و σ) بهره وری انرژی استان ها به روش اقتصادسنجی فضایی در قالب یک الگوی رشد و داده های استانی سال های 90-1380 بررسی و به روش ناپارامتری حداکثر درست نمایی (به سبب کارآیی بیشتر آن)، برآورد می گردد. در روش اقتصاد سنجی فضایی، امکان لحاظ کردن اثرات سرریز و روابط فضایی بین استان های همسایه با تعریف ماتریس وزن فواصل بین مناطق وجود دارد. یافته ها حاکی از نبود همگرایی σ بهره وری انرژی بین استان ها، ولی وجود همگرایی β شرطی (مبین تاثیر سرریز در نرخ رشد بهره وری انرژی استانی یا تاثیر همسایگی) است. همچنین بازتر شدن اقتصاد و کاهش سهم فعالیت های دولت در اقتصاد باعث بهبود رشد بهره وری انرژی می گردد؛ اما افزایش قیمت انرژی نمی تواند بر بهره وری انرژی استان ها تاثیر معنی داری بگذارد.
Energy is one of the main production inputs، which indicates potential political and economic power in different countries. Due to higher energy prices، energy productivity is of special importance، and recent applied researches imply the effectiveness of energy productivity on economic growth. In addition، the process of regional economic growth is influenced by geographic conditions، regional and neighborhood specifications and functioning as well as usual regional economic variables including labor، capital، technology and energy. This paper estimates the effect of provincial energy productivity on provincial economic growth، using spatial econometric model and Maximum Likelihood method with applying provincial data from 2001 to 2011. In addition، it investigates β and σ convergence of energy productivity among Iran’s provinces. In spatial econometric method، we can consider the spillover effects and spatial relations among adjacent provinces with defining a distance-weight matrix between regions. Our findings indicate no σ convergence، but there is a conditional β convergence، which is a signal of existence of either spillover or neighborhood effect in provincial energy productivity growth. Meanwhile، the higher economic openness and lower government intervention in the economy improve energy productivity growth، but increasing energy price has no significant effect on the provincial energy productivity.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله، تأثير بهره وري انرژي بر رشد اقتصادي استان و نيز همگرايي )β و σ( بهره وري انرژي استان ها به روش اقتصادسنجي فضايي در قالب يک الگوي رشد و داده هاي استاني سال هاي ٣٢-١٩٦٢ بررسي و به روش ناپارامتري حداکثر درست نمايي )به سبب کارآيي بيشتر آن(، برآورد مي گردد.
ميانگين بهره وري انرژي استان هاي ايران طي دوره ١٠-٩٣٨٠ بهره وري انرژي (به تصویر صفحه رجوع شود) گرچه در ادبيات اقتصادي، رابطه بين رشد و عوامل مؤثر بر آن به طور گسترده اي بررسي شده، اما در مطالعات تجربي، بويژه به سبب پيچيدگي محاسبات اغلب، از لحاظ نمودن وابستگي هاي جغرافيايي غفلت شده است.
)1963 هدف اين مقاله، برآورد اثر شرايط منطقه اي بر بهره وري انرژي استاني به روش اقتصادسنجي فضايي ميان ٢٢٦ استان کشور، علوه بر ويژگي هاي اقتصادي استان ها است.
براي آزمون همگرايي β شرطي در بهره وري )بهره وري انرژي( از معادله زير استفاده مي شود: (به تصویر صفحه رجوع شود) که در آن ، نرخ رشد بهره وري )بهر ه وري انرژي(، ) =)(,−)(,−(،t زمان پايان دوره و اثرات مشخص نشده مناطق هستند.
هرچه بعد مسافت دورتر يا فاصله اقتصادي بين دو منطقه بيشتر باشد، اين وزن نسبي کمتر است: ∑∗= (به تصویر صفحه رجوع شود)منفي و معني دار بودن ضريب (l)٠ نشان دهنده وجود همگرايي بين بهره وري انرژي استان ها است و بنابراين، فرضيه همگرايي را نمي توان رد کرد.