بررسی تطبیقی ویژگی‌های بصری آینه‌های فلزی ایران و چین با نگاهی به دوره سلجوقی مقاله

هنر فلزکاری از جمله هنرهای دستی ایران است که پیشینه آن به هزاران سال پیش می‌رسد. آثار به‌جامانده از این هنر در دوره‌های مختلف ایران معرف آداب و رسوم اقوام است. از دوره‌های درخشان پیش از اسلام دوره هخامنشی و دوره ساسانی و پس از اسلام نیز دوره سلجوقی را می‌توان نام برد، که آثار ارزنده‌ای از آن زمان بر جای مانده‌است. از جمله آثار تولیدشده در ایران طی دوره‌های قبل از اسلام و پس از آن آینه‌های فلزی است. آینه‌های ساخته‌شده در اشکال دایره‌ای و گاهی با دسته‌اند که عموما با هنر حکاکی نقوش مختلف همراه‌اند. از سویی در ادوار هنری کشور پهناور چین نیز هنر فلزکاری از جمله هنرهای فعال است. در دوره‌های هان، تانگ و سونگ آثار بسیاری با ظرافت بسیار زیادی ساخته شده‌است. وجود این این آینه‌ها در چین و تشابهاتی که در دوره‌هایی از تاریخ ایران با آینه‌های ساخته‌شده در چین دیده شدند این پرسش‌ها را مطرح می‌نماید که آیا منشا ساخت آینه‌های فلزی ایران کشور چین بوده و هر نمونه از آینه‌ها دارای چه ویژگی‌های خاص است. همچنین آیا برخی ویژگی‌های آینه‌های چین در نمونه‌های مشابه ایران دیده شده است؟ این پژوهش تاریخی توصیفی بوده و یافته‌ها از طریق جمع‌آوری کتابخانه‌ای صورت گرفته‌است. هدف از این پژوهش نشان دادن ویژگی‌های آینه‌های فلزی این دوکشور از طریق بررسی آثار برجای مانده‌است تا منشا ساخت آینه‌ها روشن شود. یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که آینه‌های فلزی ساخته‌شده در ایران از نظر تکنیک ساخت با روش‌های قالب‌ریزی و چکش‌کاری صفحات فلزی ساخته‌شده در چین متداول بوده است. همچنین استفاده از طرح‌های کوچک و متراکم، قرارگرفتن پیچک‌ها، نمایش انسان در حالات مختلف و صور فلکی یا اشکال جانوری مانند خرگوش که از ویژگی‌های هنر ایران دوره سلجوقی است و فرم گردشکل آینه‌ها و داشتن دسته بصورت مرکزی از ویژگی‌های متاثر از هنر چین است.

The art of metalwork is an Iranian form of handcraft that dates back to thousands of years ago. Each art piece representing the culture and custom of the people from the era it was made. The achaemenid and Sassanid dynasties are two of the main outstanding pre-Islamic eras, from which valuable and priceless pieces of art have been left behind. The art from these dynasties contain various patterns, however it seems that it is mainly the animal patterns that draw the viewers to themselves. The most predominant post-Islamic era in the art of metalwork is the Seljuk dynasty. Metal mirrors are examples of arts and crafts produced in Iran during both pre and post-Islamic eras. The mirrors were mainly round, occasionally with a handle, crafted out of metal, engraved and ornamented with patterns. Metalwork is also one of the active forms Chinese arts and crafts, and the pieces from the various dynasties mainly Hun, Tang and Song are decorated with uttermost precision. The beautiful and delicately decorated mirrors made in the Seljuk dynasty are very similar to the mirrors made in China. This similarity has brought up the question that whether the origins of the Iranian metal mirror making is China. This historical research has been theoretical and based on findings from books and documented resources. The aim of this research, was to find and show the characteristics of the metal mirrors from each country, based on the pieces of art left, in order to ascertain the thought and reasoning behind the making of these pieces. In conclusion, this research has found that the metal mirrors made in Iran during the Seljuk dynasty, were influenced by Chinese techniques.