چکیده:
گسترش صنعت گردشگری علاوه بر ابعاد مثبت میتواند ابعاد منفی بسیاری نیز در زمینه های -اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی در پی داشته باشد. مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل ساختاری، به مرور و تجزیه و تحلیل پژوهش های پیشین و نظرات کارشناسان پرداخته است. هدف اصلی این مقاله شناسایی و اولویتبندی اثرات مثبت ومنفی گردشگری در مقیاس ملی و در جریان روند توسعه گردشگری ایران است. این اثرات شامل اثرات اقتصادی (افزایش درآمد، ایجاد اشتغال، افزایش هزینه های زندگی، ایجاد تورم و غیره)، اثرات اجتماعی- فرهنگی (افزایش مشارکت و سرمایه اجتماعی، احیای ارزشهای محلی، افزایش شکاف اجتماعی، مصرفگرایی و غیره) و اثرات زیستمحیطی (بهبود کیفیت محیط، ترویج معماری سبز، کاهش سطح سرانههای طبیعی، کاهش ظرفیت تحمل فیزیکی و غیره) است. به منظور تجزیه وتحلیل دادهها از تحلیل سیستمی در محیط نرمافزار Micmac استفاده شده است. پژوهش حاضر ضمن ارائه و تنظیم مهمترین عوامل تاثیرگذار و تاثیرپذیر در ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی، حاکی از آن است که برای رسیدن به یک سیستم پایدار در گردشگری توجه به اثرات منفی تاثیرگذار به ویژه در حوزه زیست محیطی در درجه اول اهمیت قرار دارد و در مرحله دوم میباید بر کاهش اثرات دو وجهی و ریسک به جهت غیرقابل پیش بینی بودن، تمرکز شود
The rapid expansion of the tourism industry، besides positive aspects، can include many negative economic، socio-cultural and environmental issues. This paper، using structural analysis modeling، reviewed and analyzed the previous studies and experts’ opinions. The main purpose was to develop a model to identify and prioritize the influential positive and negative impacts of tourism on a national scale during tourism development process in Iran. The impacts include: (a) positive and negative economic impacts (including an increase in income، job generation، increasing the cost of living، inflation، etc.); (b) socio-cultural impacts (including an increase in social capital and participation، the revival of local values، increase in social gaps، consumerism، etc.); and (c) environmental impacts (including improving the quality of an environment، promoting the green architecture، reduction of natural per capita، reducing physical capacity، etc.). Structural analysis model was used to analyze the data using the Micmac software. The current study presented and arranged the most important influential and dependency factors in the economic، environmental and socio-cultural dimensions. The study pointed out that to reach a sustainable tourism system، the first priority is to concentrate on the influential negative impacts، especially on the environmental issues. The second priority is to focus on the reduction of the linkage and risk impacts due to their unpredictability.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر ضمن ارائه و تنظیم مهم - ترین عوامل تأثیرگذار و تأثیرپذیر در ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی، حاکی از آن است که برای رسیدن به یک سیستم پایدار در گردشگری توجه به اثرات منفـی تـأثیرگـذار بـه ویژه در حوزه زیست محیطی در درجه اول اهمیت قرار دارد و در مرحله دوم مـیبایـد بـر کـاهش اثرات دو وجهی و ریسک به جهت غیرقابل پیش بینی بودن ، تمرکز شود .
حال بر این اساس مسائل مطرح در ایـن حـوزه بـه قرار زیر قابل طرح است : - مهم ترین مؤلفه ها و شاخص های مؤثر جهت تحلیل سیستمی اثرات گردشگری، کدامند؟ - تأثیرگذاری و تأثیرپذیری هر یک از شاخص های مورد بررسی در ابعاد اقتصـادی، اجتمـاعی – فرهنگی و زیست محیطی در مقیاس ملی چگونه است ؟ بر اساس آنچه ذکر شد هدف از انجام پژوهش حاضر، تحلیـل سیسـتمی اثـرات مثبـت و منفـی اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی گردشگری در ایـران اسـت .
گراف تأثیرگذاری مستقیم اثرات مثبت زیست محیطی جمع بندی و نتیجه گیری نگرش سیستمی ، رویکرد نسبتا جامعی برای درک، تجزیه وتحلیل ، برنامه ریزی و پویایی گردشـگری است ؛ در این رویکرد به خوبی مـی تـوان بخـش هـا و عوامـل تـأثیرگـذار بـر گردشـگری همچـون گردشگران ، جامعه میزبان ، سازمان ها و شرکت های ذی ربط ، محیط و غیره را به صورت به هم پیوسته مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار داد و آنها را سازماندهی کرد.
(
, 
, 
)
