چکیده:
نجمالدین اربکان پدر اسلام سیاسی مدرن در سایۀ دموکراسی در ترکیه است. در حقیقت ایشان در سایۀ دموکراسی در ترکیه دست به تأسیس احزاب سیاسی مختلفی (مانند حزب نظام ملی، حزب رفاه و حزب فضیلت و ...) میزند و تلاش میکند تا اسلام را دوباره در جامعۀ ترکیه احیا کند. لیکن پرسش اصلی این پژوهش این است که نسبت میان دین و دولت در اندیشۀ نجمالدین اربکان چگونه قابل تبیین است؟ شایان یادآوری است که در این نوشتار توصیفی-تحلیلی تلاش شده است تا با ملاحظۀ چارچوب تحلیلی چهارمرحلهای اسپرینگز، آموزههای اربکان مورد واکاوی و مشاهدات، مسئلهشناسی، آرمانشهرسازی و راهحلهای او برای نیل به جامعۀ مطلوب مطالعه و بررسی شود. در صورتبندی کلی از اندیشۀ اربکان میتوان گفت وی فعالیتهای نخبگان کمالیستی را مشکل اصلی جامعۀ ترکیه قلمداد کرده و علت را در دور شدن از گذشته و پیشینۀ تاریخی جستوجو میکند و میکوشد آرمانشهری ایجاد کند که در آن تغییرات ساختاری و نظامسازی عادلانه بر هر برنامۀ دیگری اولویت داشته باشد. اربکان راهحل مشکلات و معضلات اجتماعی و سیاسی جامعۀ ترکیه را در اسلام سیاسی مدرن و منطبق با نیازهای بشر در دوران معاصر، اتحاد مسلمانان و تلاش و جهاد همهجانبه برای پیشرفت و همکاری و معاضدت با رویکردهای سکولار (نه تقابل با آنها) ترسیم میکند.
Necmettin Erbakan is the father of modern political Islam under democratic rules in Turkey.
In fact he established different political movements in Turkey (like the National System Party، Welfare Party، Fazilat Party، etc) and tries to revive Islam in the setting of a democratic Turkish society.
The main question of this research is how to describe the relation between religion and state in his thoughts. The article is trying to show the observations، the issues، the utopian ideal and the different ways of reaching a desirable society in the views of Erbakan using the Springs Analysis System.
In a general review of Erbakan's thoughts we can say he had identified Kamalist elites’ activities as the main problem for the Turkish society. He sought the reason for this in distancing away from the past and previous history trying to make an utopia with the preference of systematic change and justly regulation over all other programs.
Erbakan perceived modern political Islam، the unity of Muslims and the effort for progress and combating secular movements as the viable solutions in the face of social and political problems in contemporary Turkey.
خلاصه ماشینی:
٤. دموکراسی و فعالیت های حزبی انقلاب دموکراتیک در قرن بیستم ، از عوامل مؤثر و شتاب دهنده در گسترش جریانات سیاسی اسلام گرایی در ترکیه و ایجاد نظام سیاسی چندحزبی در سال ١٩٤٦ محسوب می شود؛ چراکه با ایجاد این تحول اساسی (انقلاب دموکراتیک ) در جهان ، حزب جمهوری خواه خلق (به عنوان حزبی که گفتمان سیاسی مصطفی کمال آتاتورک را به تصویر می کشید) موقعیت منحصربه فرد خود را در قدرت سیاسی از دست داد و همین عامل سبب شد تا پس از این تاریخ ، احزاب و جریان های سیاسی مختلف مجبور شوند تا برای رسیدن به رأس هرم قدرت سیاسی در ترکیه به رقابت با دیگران بپردازند، به همین دلیل اسلام و شعارهای اسلامی به عاملی مهم در دایره طراحی شده برای جذب آرا تبدیل شد (١٧٥-١٧١ :١٩٧٣,Mardin).
بنابراین به نظر می رسد که مجموعه ای از تغییرهای فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی ، موجب تقویت جایگاه اسلام گرایان ترکیه در دهه های هفتاد و هشتاد قرن نوزدهم شد؛ که از مهم ترین شواهد این امر می توان به بنیانگذاری و تأسیس حزب نظام ملی در سال ١٩٧٠ توسط نجم الدین اربکان اشاره کرد؛ البته این حزب که بر نظم اقتصادی و اجتماعی عدالت محور مبتنی بر اصول و آرمان های اسلام تأکید می کرد، بعد از کودتای ١٩٧١ ترکیه به دلیل فعالیت های ضدسکولاریستی و ساختارشکنانه برچیده شد و در پی آن ، بنیانگذاران حزب نظم ملی به تأسیس جنبش نگرش ملی (ملی گوروش ) اقدام کردند که هدف رهبران آن ، «احیای ارزش ها و نهادهای اسلامی » بود (١٩٤-١٨٨ :٢٠٠٥,Atkan).