نگاشت شبکه همکاری علمی نهادهای پژوهشی حوزه کتابخانه های دیجیتالی در ایران مقاله

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر مصورسازی و تحلیل شبکه هم تالیفی نهادهای پژوهشی حوزه کتابخانه های دیجیتالی در ایران است. روش شناسی: این پژوهش به روش علم سنجی و با استفاده از شاخص های خرد و کلان تحلیل شبکه های اجتماعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش تعداد 554 مدرک علمی تولیدشده توسط پژوهشگران نهادهای ایرانی با موضوع کتابخانه های دیجیتالیدر قالب کتاب ، مقاله مجله های فارسی و انگلیسی، مقاله همایش های داخلی و خارجی و پایان نامه دوره های کارشناسی ارشد و دکتری داخل کشور تا پایان سال 1392 (2013) است. داده های گردآوری شده به وسیله نرم افزارهای اکسل، اس.پی.اس.اس، نودایکس. ال، یو.سی.آی.نت و وی.ا.اس.ویوور تجزیه وتحلیل شد. همچنین از ابزارهای وبگاه های اوپن هیت مپ و گوگل ترندز نیز بهره برده شد. یافته ها:یافته ها حاکی از رشد صعودی تولیدات علمی، بالا بودن میزان همکاری های درون سازمانی و پایین بودن سهم مشارکت های بین المللی است. نهادهای پژوهشی استان تهران بیشترین سهم از تولیدات علمی و هم تالیفی ها را داشته اند. ماحصل بررسی شاخص های تولید و مرکزیت شبکه همکاری نهادهای پژوهشی از نقش کلیدی و موثر دانشگاه های آزاد واحد علوم وتحقیقات تهران، تهران، آزاد واحد همدان، الزهرا و آزاد واحد تهران شمال در حوزه کتابخانه های دیجیتالی ایران حکایت داشت. همچنین، بررسی شاخص های کلان نیز نمایان ساخت که این شبکه هم تالیفی مستقل از مقیاس بوده و با وجود انسجام پایین، ویژگی های پدیده جهان کوچک را دارد. نتیجه گیری: در کل می توان نتیجه گرفت، تمایل پژوهشگران نهادها برای تشکیل خوشه ها و اجتماعات پژوهشی رو به افزایش است، ولی همچنان ارتباطات ضعیف میان گروه ها از موانع توسعه علمی، یادگیری بیشتر و نوآوری در حوزه کتابخانه های دیجیتالی ایران است.

کتابخانۀ دیجیتالی، تولیدات علمی، علم‌سنجی، شبکۀ همکاری علمی، شبکه هم‌تألیفی، تحلیل شبکه‌های اجتماعی، مصورسازی مقدمه در مبحث تولید علم به‌عنوان فعالیت فکری بشر، همکاری در سطح ملی و بین‌المللی همواره مطرح بوده و جایگاه ارزشمندی داشته است، به‌طوری‌که در سال‌های اخیر به‌عنوان یک عنصر فعال در عرصه سیاست‌های علمی و اسناد بالادستی علم مطرح شده و یکی از ویژگی‌های بارز تعریف علم مدرن است (محسنی و همکاران، 1392؛ عباسی، حسین و لیدسدورف<FootNote No="61" Text=" Abbasi, Hossain & Leydesdorff"/>، 2012). همچنین، از فنون مصورسازی اطلاعات جغرافیایی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی در سایر حوزه‌های علوم هم به‌منظور بررسی الگوهای تولیدات و میزان مشارکت‌های علمی دانشمندان استفاده شده است (حریری و نیکزاد، 1389؛ اسدی و جلالی‌منش، 1392؛ عرفان‌منش، عبدالله و اصنافی، 1392؛ بندلی‌زاده، 1393؛ رضائی ‌نور و همکاران، 1393؛ عرفان‌منش و ارشدی، 1394؛ نیومن<FootNote No="82" Text=" Newman"/>، 2004؛ دیواکارمورتی، بیسواز و منزس<FootNote No="83" Text=" Divakarmurthy, Biswas & Menezes"/>، 2011؛ فرانچسکت<FootNote No="84" Text=" Franceschet"/>، 2011؛ آردانوئی، 2012؛ گزنی، سوگیموتو و دیده‌گاه، 2012؛ کومار و ژان<FootNote No="85" Text=" Kumar & Jan"/>، 2013؛ هان و همکاران، 2014؛ جابین و همکاران، 2016). از این رو، برای ارائه تصویری روشن از عملکرد پژوهشی و به‌ویژه همکاری‌های علمی بین مراکز تحقیقاتی کشور و جهت پرکردن شکاف‌های موجود تحقیقات قبلی در ایران، مطالعه حاضر قصد دارد تا برای پاسخگویی به پرسش اساسی پژوهش به مصورسازی و تحلیل خرد و کلان<FootNote No="86" Text=" Micro-level and macro-level metrics"/> شبکه هم‌تألیفی‌ نهادهای پژوهشی درگیر با حوزه کتابخانه‌های دیجیتالی ایران تا پایان سال 1392 اقدام و نهادهای کلیدی و تأثیرگذار این حوزه را احصاء نماید.