چکیده:
برنامههای نوسازی متمرکز دولتی گفتمان پهلوی دوم از آغاز دهه 1340، به دنبال تغییر ساخت قدرت اجتماعی - اقتصادی و سامان سیاسی به طبقه جدید با ایدئولوژی مطابق با نظام معنایی تبلیغی خود و نظارت بر گروههای منتقد با ایدئولوژی متضاد پیاده گردید. با رویکرد گفتمان انتقادی فرکلاف مقاله حاضر میکوشد به تبیین مفاهیم دوگانه مستضعفین – مستکبرین در منظومه فکری امام خمینی و دولت آرمانی مورد نظر ایشان بپردازد. امام خمینی (ره) با توصیف گفتار حکومت متناسب با سنن مذهبی کوشید در متن جامعه رفتارهای سیاسی گفتمان حاکم را متضاد با فرهنگ دینی رایج معرفی کند و زمینههای حرکت انقلابی را مهیا سازد. با تفسیر ژانرهای مستضعفین (اکثریت مردم)و مستکبرین(گروه حاکم) به عنوان نشانگان رایج در متن جامعه ایران و با دو قطبیسازی جامعه براساس متون دینی و تشبیه گروه حاکم با نمادهای منفور در حیات سیاسی و دینی به نفی رقیب حاکم مبادرت کرد و الگوی حکومت اسلامی و زعامت ولیفقیه سیاسی را به عنوان یک آلترناتیو مطلوب برای جامعه بازتفسیر و محقق نماید.
Explanation of the Dichotomy of the “Oppressor-Oppressed” in Imam Khomeini’s Intellectual System and Identification of the Discourse of Islamic
نویسندگان [English]
Seyed Sadrodin Moosavi1؛ Iraj Soori2؛ mahdi rezapoor3
1Assistant Professor, Department of Political Thought in Islam, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
2MA Student, Department of History of Islamic Revolution, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
3MA Student, Department of Political Thought in Islam, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
چکیده [English]
The concentrated governmental reform programs during the discourse of Pahlavi II (1960s) took place upon a shift of social-economic power and political contour to the newly-emerged class with an ideology conforming to its semantic-propagandistic system as well as monitoring the groups of critics with opposite ideology. This paper, through employing Fairclough’s critical discourse analysis, is an attempt to explain the dichotomy of the oppressor-oppressed in Imam Khomeini’s intellectual system and his ideal form of government. Explaining the established government’s words based on religious traditions, Imam Khomeini tried to show how political behaviors of the hegemonic discourse in the society were against the prevailing religious culture. He thus paved the way for a revolutionary movement. He interpreted the genres of the oppressed (majority of the people) and the oppressors (the ruling class) as the two prevailing signs in the context of Iranian society, bipolarized the society based on religious texts and explained the assimilation of the ruling class to the symbols of evil in political and religious system, and embarked on rejecting the ruling rival class. Imam Khomeini then introduced, interpreted and materialized a model of Islamic rule and the leadership of political jurisprudent as a desirable alternative to the existing system.
خلاصه ماشینی:
امام خميني (ره ) با توصيف گفتار حکومت متناسب با سنن مذهبي کوشيد در متن جامعه رفتارهاي سياسي گفتمان حاکم را متضاد با فرهنگ ديني رايج معرفي کند و زمينه هاي حرکت انقلابي را مهيا سازد.
مورد پسند نيروهاي مذهبي و ملي قرار نگرفت و دچار حاشيه راني گرديد؟ براي پاسخگويي به سؤال مطرح شده ، پژوهش پيش رو، فرضيه خود را نيز چنين طرح مي کند: برنامه هاي نوگرايانه گفتمان پهلوي دوم در تضاد با نظام معنايي رايج در جامعه ايران قرار داشت .
اين امر سبب شکل گيري گفتمان نوظهور امام خميني براي برپايي نظم سياسي متناسب با سنن مذهبي پس از دو قطبي سازي جامعه به اکثريت مستضعفين و اقليت مستکبرين و هويت يابي آن با حمايت هاي مردمي گرديد.
با در پيش گرفتن رويکردي سياسي و گفتماني انتقادي از سوي نهاد روحانيت و در رأس آن امام خميني و با داشتن پايگاه گسترده مردمي به توصيف ماهيت و پيامدهاي برنامه هاي متمرکز دولتي گفتمان حاکم براي جامعه پرداخت .
توصيف امام خميني از حکومت براساس متون ديني و سنت هاي مذهبي رايج در جامعه بود و با اين گفتار مي کوشيد به برملا کردن رفتارهاي سياسي گفتمان حاکم مبادرت نمايد.
با وجود تضادهاي اقتصادي و توزيع نابرابر منابع مادي و فرصت هاي اقتصادي در بين گروه حاکمان و محروميت اکثريت مردم از دخل و تصرف در مسائل کشور امام خميني با تبيين مفاهيم دوگانه مستضعفين و مستکبرين و کاربست دادن آن براي نظام حاکم بر ايران در جهت بسيج توده اي و تحرک اجتماعي گام برداشت .