چکیده:
ادیان ابراهیمی (اسلام، مسیحیت و یهودیت) شرط نجات و رستگاری اخروی مؤمنان به دین خود را در گرو ایمان میدانند، البته ایمانی که نجاتبخش است، نه ایمان غیر نجاتبخش. در واقع ایمان نجاتبخش ایمانی محسوب میشود که واقعی و حقیقی باشد و از متون مقدس دینی گرفته شده باشد. اما این ایمان نجاتبخش چه ایمانی است؟ ملاصدرا ایمان نجاتبخش را که عامل رستگاری انسان است، ایمانی میداند که از طریق برهان و کشفی باشد در مقابل ایمان سمعی و عوامالناس. لوتر ایمانی را نجاتبخش میداند که فرد مؤمن اعتقاد قلبی و اعتماد و اطمینان راسخ به ایمان داشته باشد، نه صرف زبانی و بدون اطمینان. کالون نیز ایمانی را نجاتبخش میداند که اطمینان و اعتماد قلبی و راسخ باشد تا بتواند بر شکها و تردیدهایی که این اطمینان قلبی را تضعیف میکند، غلبه کند. این پژوهش برای یافتن پاسخ به سؤال فوق به بررسی و بیان آرای ملاصدرا از متألهان مسلمان و لوتر و کالون از متألهان مسیحی میپردازد که بهعنوان رهبران نخستین مذهب پروتستان نام برده میشوند.
خلاصه ماشینی:
پرسش ديگر اين است که آيا هر ايماني سـبب نجـات انسان مي شود يا اينکه تنها بخشي از مؤمنان به رستگاري و سعادت اخروي نائل مي شوند؟ به عبارت ديگر آيا هـر نـوع ايمـاني نجـات بخـش اسـت ؟ اگـر چنـين نباشـد پـس ايمـان نجات بخش کدام است ؟ آيا ايمان مراتب و انواع دارد؟ اين ها پرسش هايي هستند که آنها را پيش روي سه تن از بزرگان عرصۀ الهيات قرار داده ايـم .
نوع دوم ايمان لوتر که همان ايمان نجات بخش و واقعي اسـت ، آن را «همانـا اطمينـاني سرشار و بي محابا به فيض خدا» (اينار مولند، ١٣٦٨: ١٣٧) مي داند که بايد با تمام وجود به خدا و وعده هاي او اعتماد کنيم و اطمينان راسخي داشته باشيم و خود را به عيسي به عنوان يگانه منجي و خداوند بسپاريم ، ايمان از نظر او صرفا يک درک روشنفکرانه از يـک قضـيه نيست ؛ بلکه داشتن يک اعتقاد دروني و قلبي و راسخ به يک عقيدٔە عملي و حيـاتي اسـت ، اعتقاد و اطمينان داشتن به اينکـه فـيض و رحمـت الهـي کـه بـا مـرگ و مصـلوب شـدن نجات بخش عيسي مسيح به انسان ها ارزاني شده است ، او را از گناه نجات مي دهد و انسان گناهکار را به سلامت روحي بازمي گرداند.
مي توان اين مباني ايماني را از ديدگاه لوتر چنين تبيين کرد: الف ) اينکه ايمان امري شخصي است نه امري صرفا تاريخي ، بيان کننده دو نـوع ايمـان خواهد بود، يعني ايمان حقيقي که سـبب نجـات بخشـي انسـان مـي شـود و ديگـر ايمـاني غيرحقيقي که موجب نجات بخشي انسان نمي شود.