چکیده:
شهر اردبیل در سطح دشت انباشتی در منطقه سردسیر کوهستانی شمالغرب کشور ایران واقع شده است. تخریب سریع آسفالت خیابانهای اردبیل یکی از مسائل مهم آن است. مهمترین علل تخریب آسفالت خیابانهای اردبیل علاوه بر مسائل فنی آسفالت، رو سازی، زیرساختها،کندنهای ناهماهنگ، عمدتاً مربوط به بافت و ویژگیهای سازندها و نفوذ آبهای ناشی از نزولات و فرایند ژلیفراکسیون(یخبندان و ذوب یخ متوالی) میباشد. از طریق نمونه برداریهای میدانی از سازندهای سطحی (خاکهای5 نقطه از اعماق 5/. تا 1 متری) و انجام آزمایشات فیزیک خاک از طریق دستگاه گرانولومتری(دانه سنجی توسط شیکر) بافت آنها تعین شد. نتایج گرانولومتری نشان داد که درصد سازندهای ریز دانه رسی و سیلتی نسبت به شن و ماسه در اغلب نمونهها زیاد است. هم چنین نتایج آزمایشگاهی نشان داد که حد یا روانی( Liquid Limit) و شاخص خمیرائی( Plasticity Index) سازند های بستر شهر نیز در ارتباط با سازندهای ریز دانه بالا میباشد. در نتیجه در مواقع جذب آب و نیز یخبندان در بدلیل تنشهای فیزیکی در تخریب آسفالت خیابانها نقش مهمی دارند. این سازندها در برابر فرایند ژلیفراکسیون و آبگیری و تنشهای انبساطی و انقباضی واکنشهای فیریکی خاصی بروز میدهند که منجر به تخریب سطح آسفالت خیابانهای اردبیل میشود. در زمان بروز زمین لرزههای مخرب نیز اغلب سازندهای منطقه مستعد وقوع پدیده تیکسوتروپی(روانگرا شدن سازند ها بواسطه تکانهای زمین لرزه که در اثر فشردگی و آب پس دادن رخ میدهد) میباشند. در مجموع راهکارهای متناسب جهت افزایش داوم و پایداری آسفالت خیابانهای شهر اردبیل در ارتباط با علل تخریب و مسائل آنها، ارائه شد.
خلاصه ماشینی:
آسفالت خطوط ارتباطی درون شهری اردبیل (خیابانها) عمدتا در روی سازندهای سست ریزدانه بدون مطالعه گرانولومتری (دانه سنجی خاکها)، حساسیت خاکها به فرآیند ژلیفراکسیون (یخبندان و ذوب یخ متوالی)، تحکیم یافتگی اولیه و فرونشست که نقش مهمی در تخریب و کاهش عمر مفید آسفالت شهری دارند، ریخته میشود.
در کاربری اراضی سطوح شیبدار گاهی ماهییتا سازندها دارای PI بالاتر و ناپایدارند ولی در اغلب مواقع بعد از انجام کاربری ساختمانی و نفوذ آب زیاد به برخی از نقاط به صورت </رجوع شود به تصویر صفحه> موضعی و در اثر هیدراتاسیون و تورم رسها جابجائی توده ای مواد و یا روانه گلی شروع میشود آزمایشات نشان داده که خاکهای حاوی کمتر از 25% درصد کانیهای رسی معمولا مقاومتر بوده و دارای PI (شاخص خمیرائی) کمتر و شکل پذیری پائینتر میباشند (عابدینی، 1388: 33 به نقل از قاضی فرد و نعیم امامی).
این امر در موقع نفوذ آب به زیر سازندها و نیز خشک شدن آنها تنشهای فیزیکی در بافت خاک بستر آسفالت ایجاد میکند و در اثر یخبندان و ذوب یخ متوالی (چه در اثر آبهای نفوذی سطحی و چه آبهای موئینهای تحت صعود انجمادی) نقش عمدهای را در ترک بداشتن و تخریب آسفالت خیابانهای شهر اردبیل در اقلیم سرد سیری کشور دارد.
نفوذ آبها از درز و ترکها به زیر آسفالت خیابانهای اردبیل با روی سازی ناقص وگاهی بدون روسازی، منجر به خمیرائی و روانی مواد آبرفتی (غالبا رسی شده ) و تخریب آسفالت را در اغلب نقاط شهر در هر سال به همراه دارد.