چکیده:
در این مقاله درصدد هستیم تا ضمن نگاهی به خاستگاه بحث از علوم انسانی
اسلامی و بومی در غرب و جهان اسلام، بر کارنامه تلاشهای صورتگرفته در
ایران معاصر (با تاکید بر سه دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی) مروری داشته
باشیم. با توجه به اینکه معصل اصلی در وضع کنونی را تنقیحنکردن مبانی نظری
بحث تحول در علوم انسانی از افق سنت فکری اسلامی تشخیص دادهایم، در
بخش دوم با مطالعهای تطبیقی ضمن بازخوانی طرح فکری مژسس علوم انسانی
مدرن غربی (ویلهلم دیلتای1 آلمانی)، به تامل در باب امکانات و محدودیتهای
سنت فکری اسلامی با تاکید بر بحث حکمت عملی وسیر تاریخی آن تاعلامه
طباطبایی (ره) و نظریه ادراکات اعتباری ایشان میپردازیم. در گام نهایی تفاوتهای
پارادایمیک این دو طرح بیان خواهد شد؛ تفاوتهایی که تامل در باب آن، راه
برونرفت از وضع کنونی علوم انسانی در ایران معاصر را هموارتر خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به اینکه معضل اصلی در وضع کنونی را تنقیحنکردن مبانی نظری بحث تحول در علوم انسانی از افق سنت فکری اسلامی تشخیص دادهایم، در بخش دوم با مطالعهای تطبیقی ضمن بازخوانی طرح فکری مؤسس علوم انسانی مدرن غربی (ویلهلم دیلتای1 آلمانی)، به تأمل در باب امکانات و محدودیتهای سنت فکری اسلامی با تأکید بر بحث حکمت عملی و سیر تاریخی آن تا علامه طباطباییره و نظریه ادراکات اعتباری ایشان میپردازیم.
به نظر نویسنده صرفنظر از دیدگاههای سنتی عالمانی چون آیتالله جوادی و آیتالله مصباح که از مبدأ علوم و فرهنگ اسلامی به طرح این بحث پرداختهاند، سایر دیدگاهها اعم از منتقدان و مدافعان اسلامیسازی، به نوعی ریشه در آرا و مباحثی دارد که در فلسفه و علوم انسانی غربی مطرح شده است؛ یا آرای پوزیتیویستها و نوپوزیتیویستها و فلاسفه تحلیلی علم و دین مبنا قرار گرفته است یا آرای منتقدان فلسفه و علم مدرن همچون توماس کوهن، هایدگر، فوکو و رورتی یا متفکران سنتگرا همچون رنه گنون و مطالعات اخیر در حوزههای انسانشناسی و مطالعات فرهنگی و پستمدرنیسم.
مشکلی که در این منازعه حضور جدی دارد آن است که چگونه میتوان میان واقعیت تاریخمندی انسانی و جستوجو برای اعتبار جهانشمول توافقی برقرار کرد؟ چگونه میتوان تفصیل این بخش را در مقالهام با عنوان «دیلتای و بنیادگذاری علوم انسانی» در فصلنامه روششناسی علوم انسانی، سال نوزدهم، شماره 77، زمستان 1392، ص 65-92 آوردهام، در سی و هشتمین جلسه گروه فلسفه علوم انسانی در مجمع عالی حکمت اسلامی هم این بحث را ارائه دادهام؛ ر."