چکیده:
هدف: لکنت یکی از شایع ترین اختلالات گفتاری با پیچیدگی های فراوان در کودکان و بزرگ سالان است. این اختلال حوزه های رفتاری، شناختی و عاطفی فرد را نیز درگیر می کند. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی کنش های شناختی دانش آموزان دارای لکنت بود.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی زمینه یابی، 30 دانش آموز دارای لکنت شامل 8 دانش آموز دختر و 22 دانش آموز پسر در مقاطع تحصیلی مختلف (پیش دبستان، دبستان و دوره اول دبیرستان) که به کلینیک های گفتاردرمانی و مراکز مشاوره روان شناختی و توان بخشی شهر تهران مراجعه کرده بودند، به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. آزمودنی ها با استفاده از مقیاس نوین هوش آزمای تهران استانفورد بینه، ارزیابی شدند. این ابزار مشتمل بر دو حیطه کلامی و غیرکلامی است. هر یک از حیطه ها دارای پنج خرده آزمون استدلال سیال، دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری فضایی و حافظه فعال است. این ابزار توان ارائه 8 هوشبهر شامل: هوشبهر استدلال سیال، هوشبهر دانش، هوشبهر استدلال کمی، هوشبهر پردازش دیداری فضایی، هوشبهر حافظه فعال، هوشبهر کلامی، هوشبهر غیرکلامی و هوشبهر کل در دامنه سنی 2 تا 85 سال را دارد. در بین خرده مقیاس های ده گانه این هوش آزمای، ضرایب اعتباری فراتر از 90 درصد استخراج شدده است. بازه زمانی اجرای آزمون برای هر فرد بین یک ساعت ربع تا یک ساعت و نیم متغیر بود. نمرات میانگین تجربی به دست آمده از اجرای آزمون با استفاده از نسخه 19 نرم افزار SPSS و آزمون tتک گروهی، با میانگین های نظری که از فرایند استانداردسازی این آزمون به دست آمده بود، مقایسه و بررسی و تجزیه وتحلیل آماری شد.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد هوشبهر کل و هوشبهر کلامی دانش آموزان دارای لکنت بالاتر از حد متوسط (میزان مورد انتظار) (P<0.001) و هوشبهر غیرکلامی آن ها در حد متوسط است (P<0.202). همین طور هوشبهر استدلال سیال (P<0.001)، هوشبهر استدلال کمی (P<0.020)، هوشبهر دانش (P<0.037) و هوشبهر پردازش دیداری فضایی (P<0.001) این دانش آموزان بالاتر از حد متوسط است. دانش آموزان در هوشبهر حافظه فعال (P<0/171) در حد متوسط هستند. تفاوت معنی داری در سطح α=0.01 بین میانگین نظری با میانگین تجربی هوشبهر حافظه فعال و هوشبهر غیرکلامی در دانش آموزان دارای لکنت وجود ندارد و دانش آموزان در این دو هوشبهر در حد متوسط جامعه هستند. کودکان دارای لکنت در برخی از جنبه های حافظه فعال در مقایسه با کودکان هم سن خود عملکرد ضعیف تری دارند، بنابراین حافظه فعال کودکان دارای لکنت نسبت به هم سالان عادی ضعف بیشتری نشان می دهند. در تبیین عملکرد حافظه فعال کودکان دارای لکنت می توان به نقش مخازن ورودی و خروجی واج شناختی اشاره کرد. کودکان دارای لکنت نسبت به مخزن ورودی واج شناسی توانایی بیشتری دارند. این امر در فرایند گفتار و حافظه فعال نقش بسزایی دارد. توانایی این مخزن منجر به تکرار قوی کلمات می شود. اگرچه این کودکان در بیان کلمات و گفتار دچار مشکل هستند، ولی به دلیل فراوانی کلمات در مخزن ورودی واج شناسی شان، عملکرد حافظه در آنان افزایش و سطح متوسطی دارد.
نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد هوشبهر حافظه فعال دانش آموزان دارای لکنت نسبت به چهار هوشبهر دیگر از عوامل سازنده هوش، ضعیف تر است و با وجود اختلال گفتاری ای که دارند، هوشبهر کل و هوشبهرهای استدلال سیال، استدلال کمی، دانش و پردازش دیداری فضایی این دانش آموزان، بالاتر از حد متوسط (میزان مورد انتظار) قرار دارد و زمینه آموزش و یادگیری خوبی دارند.
(
, 
, 
)
