چکیده:
هدف پژوهش حاضر، تحلیل تربیت اخلاقی ریچارد رورتی و نقد آن بر مبنای نظریات علامه طباطبایی با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و انتقادی است. یافته های پژوهش بیانگر آن است برخی از ریچارد رورتی به عنوان یک فیلسوف پست مدرن در حوزه اخلاق و تعلیم و تربیت نام می برند مهمترین ویژگی های اساسی اخلاق از منظر رورتی مشتمل بر ضد بنیادگرایی بودن اخلاق، کثرت گرایی، ضد سلطه گرایی، همبستگی اجتماعی، اخلاق بدون اصول، پیشرفت اخلاقی و جایگاه کلیدی ادبیات در اخلاق است. از نظر رورتی، تربیت اخلاقی امری اختصاصی و محلی است و هنجارهای جهان شمول وجود ندارد که بتواند راهنمای عمل جهانیان باشد همچنین تربیت اخلاقی رورتی مبتنی بر گفتمان است که با بکارگیری بازیهای زبانی، میتوانیم به یادگیری اخلاقی کمک نماییم .رورتی مهمترین اهداف تربیت اخلاقی را تهذیب یا پالایش، خودسازی و عاملیت انسان، عدم تمایز میان امر واقع و ارزش در تربیت اخلاقی و همگرایی و ادراک متقابل ذکر می کند. در آراء تربیت اخلاقی ریچارد رورتی ، نقطه ضعف ها و اشکال هایی دیده می شود که می توان بر مبنای دیدگاه علامه طباطبایی (ره) به عنوان اندیشمند مسلمان و صاحب نظر در حوزه تربیت اخلاقی مورد نقد و بررسی قرار داد که از جمله میتوان، نفی فطرت در دیدگاه رورتی، نفی فرا روایت ها ، رویکرد تکثر گرایانه و ضد اقتدار گرایانه بودن رورتی در تربیت اخلاقی را اشاره نمود.
خلاصه ماشینی:
ویســی چراغ آبادی (١٣٩٢) در پایان نامۀ کارشناسی ارشد خود به تحلیـل تطبیقـی دیـدگاه هـای تربیـت اخلاقی کانت و ریچارد رورتی اقدام کرد و نشان داد به دلیل اینکه رورتـی همـواره از فلسـفۀ اخلاق کانت انتقاد کرده و آن را به چالش کشیده است و از بنیان با آن مخـالف اسـت ، تشـابه خاصی میان آن ها دیده نمی شود، اما تفاوت های اساسی و مهمی از جمله اینکه تربیت اخلاقـی کانت وظیفه گراست که در آن مهم عمل کردن به وظیفۀ عقلانی است و خوشایند یا ناخوشایند بودن نتیجۀ عمل چندان اهمیتی ندارد.
نظر به اینکه انسان شدن آدمی درگرو رسـیدن بـه قلمرو اخلاق و بازشناسی نیک از بد است ، اندیشمندان تربیتی مشهور از جمله ریچارد رورتی و علامه طباطبایی به این مسئلۀ مهم توجه کرده اند، اما نکتـۀ شـایان توجـه در زمینـۀ اخـلاق و تربیت اخلاقی آن است که طرز تلقی هر متفکر یا فیلسـوفی دربـارة ماهیـت امـور اخلاقـی و خاستگاه های آن ، نتیجه گیری های ویژه ای در پرورش اخلاقی به دنبـال دارد؛ همچنـین بررسـی پیشینۀ پژوهش های انجام شده نشان می دهد تاکنون در ارتباط با نقد اندیشه های تربیت اخلاقی رورتی از منظر علامه طباطبایی (ره ) مطالعه ای انجام نشده اسـت ، از همـین رو ضـرورت دارد دیدگاه های اخلاقی او از نگرش اسلامی نقد و بررسی شود، چون اندیشۀ علامه طباطبایی یکی از منابع اصلی اندیشۀ دینی در کشور ماست و بررسی نظریات ایشان می تواند راهگشای کسانی باشد که می خواهند در زمینۀ گسترش و تکامل اخلاق و تربیت اخلاقی گـام بردارنـد.