همکاری‌های علمی و فن آورانه میان صنایع دفاعی و دانشگاه‌ها: رویکرد تحلیل علّی لایه ای مقاله

موضوع همکاری بین دانشگاه و صنعت، برای دهه‌های متوالی، فکر سیاست‌گذاران و همچنین پژوهش‌گران را به خود مشغول کرده است. در کشور ما نیز، تلاش‌های زیادی، هم در زمینه نظری و هم در میدان عمل، به‌منظور شکل‌دهی به همکاری پویا و اثربخش میان دانشگاه و صنعت و به‌ویژه صنایع دفاعی، انجام گرفته است. اما، آن‌چه مشهود است، این است که هنوز همکاری علمی و فن‌آورانه مطلوب و مورد نظر میان دانشگاه و صنایع دفاعی شکل نگرفته است و گویا راه‌کارهای ارایه شده و سازوکارهای طراحی شده برای گذار از موانع و چالش‌های پیش رو، کم‌اثر مانده‌اند. به‌نظر می‌رسد که عدم کارایی و اثربخشی راه‌کارهای برون‌رفت از شرایط فعلی، به سطحی بودن راه-کارها ارتباط دارد، که خود ریشه در سطحی بودن تحلیل‌ها و موانع و چالش‌های شناسایی شده، دارد. این پژوهش، بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل علّی لایه‌ای (CLA) و بهره‌گیری از نظرات جمعی از خبرگان دانشگاه و صنایع دفاعی، ضمن شناسایی وضعیت موجود همکاری‌ها میان صنایع دفاعی و دانشگاه‌ها بر عمق تحلیل‌ها افزوده و به شناسایی وضعیت مطلوب در رابطه با همکاری دانشگاه و صنایع دفاعی پرداخته و راه‌کارها و سازوکارهایی را برای گذار ارایه کند. یافته‌های این پژوهش، در برگیرنده‌ی وضعیت موجود، وضعیت مطلوب و سازوکارهای گذار در رابطه با همکاریهای علمی و فن‌آورانه صنایع دفاعی و دانشگاه‌ها در لایه‌های مختلف، یعنی لیتانی، علل نظام‌مند، گفتمان/جهان بینی و اسطوره‌ها/استعاره‌ها است.

از سوی دیگر، پژوهش گران زیادی، به عوامل مؤثر بر روابط دانشگاه و صنعت ، نظیر ظرفیت جذب بنگاههای صنعتی برای جذب نتایج و دستاوردهای پژوهش های دانشگاهها [٢٧]؛ اندازه شرکت بر حسب تعداد کارکنان [٢٨]؛ سطح فن آوری شرکت [١٢]؛ راهبرد بنگاه [٢٨]؛ کیفیت کارهای علمی و پژوهشی دانشگاهها و شهرت ١ Schartinger et al ٢ Oians ٣ Woolgar ٤ Valentine ٥ Cohen, et al ٦ Goldfarb ٧ Henkerson ٨ Rasmussen et al دانشگاه [٢٠]؛ تجربه همکاری با صنعت و بازاریابی و کارآفرینی از سوی دانشگاهها [٢٩]؛ استمرار و توسعه رابطه و میزان رضایت طرفین [٣٠]؛ تعریف دقیق و روشن از اهداف همکاری، مسئولیت ها و وظایف طرفین [٣١] و نهادینه بودن همکاری به معنای سطح بالایی از رسمیت [٢٣]، اشاره کردهاند. آذر و همکارانش ، پس از تحلیل خط مشیهای آموزش عالی، در برنامه پنجم توسعه ، که ارتباط صنعت و دانشگاه را هدف قرار دادهاند، به ارایه برخی پیشنهادهای کاربردی برای بهبود و پشتیبانی از هر یک از خط مشیها پرداختند و در ادامه به برخی از این پیشنهادها اشاره میشود [٧]:  طراحی نظام رتبه بندی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی مبتنی بر قابلیت رفع نیاز بازار و صنعت  تدوین سیاست هایی برای ایجاد توازن در انجام پژوهش های بنیادی و کاربردی  خط مشیگذاری برای تقویت روحیه کارآفرینی و کسب و کار در دانشگاهها  سیاست گذاری برای تقویت و توسعه سازمانهای واسط  طراحی برنامه های عملیاتی برای بروزرسانی مستمر محتوا و برنامه های آموزشی  برنامه ریزی برای رقابتی شدن آموزش دانشگاهی  طراحی سیاست های تشویقی برای مشارکت اعضای هیات علمی در فعالیت های کارآفرینانه  متناسب سازی آموزش عالی با نیازها و تقاضای واقعی کشور  برنامه ریزی برای شکل گیری آسان شرکت های دانش بنیان دانشگاهی  فراهم آوردن زیرساخت های قانونی و حقوقی مورد نیاز برای تجاری سازی نتایج پژوهش ها ٢-٦- همکاری صنایع دفاعی با دانشگاهها همکاریهای علمی و تحقیقاتی میان دانشگاهها و حوزه دفاعی کشورها (مانند وزارت دفاع ایالات متحده ١ با دانشگاههای آن کشور) دارای دستاوردهای کلیدی و زیادی هم در سطح ملی و هم در سطح بخشی است .