چکیده:
سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران در سال 1384 با هدف تبدیل به کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در بین کشورهای آسیای جنوب غربی ابلاغ شد. مقاله حاضر با تحلیل عملکرد برنامه‌های پنج‌ساله توسعه ایران به ارزیابی تحقق اهداف کلان اقتصادی سند چشم‌انداز می‌پردازد. از‌این‌رو سیاست‌ها، اهداف و عملکرد اقتصادی برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب اسلامی براساس محورهای ششگانه اصلی تولید و بهبود رفاه جامعه، شاخص‌های پولی و کنترل تورم، اشتغال‌زایی و بهره‌وری، توزیع درآمد و فقرزدایی، جهانی شدن اقتصاد و بخش تجارت خارجی و بالاخره اندازه و حضور دولت و بخش خصوصی در اقتصاد، از دو منظر تحلیل توصیفی و کیفی و تحلیل مقایسه‌ای براساس تولید شاخص‌های ترکیبی ارزیابی می‌شود.
طبق نتایج به‌دست آمده از ساخت شاخص ترکیبی محورهای ششگانه اصلی برای برنامه‌های پنج‌ساله توسعه (از برنامه اول تا پنجم توسعه) به روش فاصله از مرجع مشاهده می‌شود که در مقایسه عملکرد برنامه‌های توسعه ازمنظر جهت‌گیری به‌سمت تحقق اهداف اقتصادی سند چشم‌انداز، بیشترین هم‌راستایی و بهترین عملکرد به‌ترتیب در برنامه‌های سوم توسعه (میانگین رتبه: 83/1)، برنامه اول توسعه (میانگین رتبه: 5/2)، برنامه دوم توسعه (میانگین رتبه: 33/3)، برنامه پنجم توسعه (میانگین رتبه: 5/3) و بالاخره برنامه چهارم توسعه (میانگین رتبه: 83/3) وجود دارد.
Iran's 20-year outlook had been set with purpose of achieving Iran as a developed country, with a first class economic, scientific and technological status in the region and the effective interaction in international relationships.
The present article has an attempt on the purpose of evaluation of Iran's five-year development plans in achieving to the goals of the 20-year outlook. For this aim, the paper has been to evaluate and to analyze the policies, goals and the achieved resulting for the five-year development plans by indicators as privatization, structural adjustment & stabilization policies , income distribution, size of government, labor market & employment and productivity, and trade policies.
The results of the calculating the composite index for sixth indicators from the first Five-year Development Plan till 5th one, indicate that the third development plan has the better performance by achieving to the economic goals (average rank: 1.83). Also the first, second, fifth and forth development plans have to seeing in the next ranking respectively.
خلاصه ماشینی:
سپس در بخش تحلیل کمی به منظور سنجش و ارزیابی مقایسه ای عملکرد اقتصادی برنامه های توسعه در راستای اهداف چشم انداز مبتنی برساخت شاخص ترکیبی گام های زیر طی شد: ـگام اول :با توجه به اهداف مصرح در سندچشم انداز، اهداف سیاست های کلی برنامه و نیز نظرات خبرگی ، محورهای اصلی و فرعی تعیین شدند.
محاسبه شاخص ترکیبی ارزیابی عملکرد برنامه های توسعه ازمنظر اهداف اقتصادی چشم انداز براساس محورهای ششگانه اصلی اشاره شده ، اجزای تشکیل دهنده آنها یا همان محورهای فرعی، به شرح جداول زیر معرفی می شوند: محور اصلی ـتولید و رفاه جامعه :این محوربه عنوان یکی از تعیـین کننـده تـرین اجـزای وضعیت اقتصادی در دنیاست .
لذا در مقاله حاضر برای ساخت شاخص ترکیبی از فرایند ریاضی زیر استفاده شده است : (رجوع شود به تصویر صفحه) x′ij aʋerage: نشانگر عملکرد برنامه jتوسعه در محور فرعی i طبق نتایج حاصله از ساخت شاخص ترکیبی به روش فاصله از مرجع برای محورهای ششگانه اصلی با وزن یکسان و نیز محاسبه میانگین رتبه ای از محورهای مذکور برای هریک از برنامه هایپنج ساله توسعه (از برنامه اول توسعه تا برنامه پنجم توسعه ) مشاهده می شودکه در مقایسه بین عملکردبرنامه های توسعه کشورازمنظر جهت گیری به سمت اهداف مدنظرچشم انداز وسیاست های کلی برنامه ، نزدیک ترین قرابت و هم راستایی با تحقق اهداف سندو بهترین عملکرد به ترتیب دربرنامه های سوم توسعه (میانگین رتبه : ١/٨٣)، برنامه اول توسعه (میانگین رتبه : ٢/٥)، برنامه دوم توسعه (میانگین رتبه : ٣/٣٣)، برنامه پنجم توسعه (میانگین رتبه : ٣/٥)و بالاخره برنامه چهارم توسعه (میانگین رتبه : ٣/٨٣) وجود دارد.
(
, 
, 
)
