چکیده:
یکی از نهادهای نوپای حقوقی که به فراخور نیازهای بشر ابتدا در کشورهای اروپایی تاسیس گردید و با توسعه روابط و تعاملات در دیگر کشورها گسترش یافته و پا به عرصه حقوقی جامعه ایران گذاشته است ، «بیع زمانی» میباشد. بیع زمانی نوعی مالکیت می باشد که به موجب آن ، اشخاص میتوانند عین و منفعت مالی را به صورت دوره ای و در زمانهای معین برای مدت نامحدود مالک شده و استفاده نمایند. به دلیل وجود مزایای بیع زمانی از جمله جلوگیری از حبس و رکود سرمایه ، فراهم کردن امکان سرمایه گذاری برای سرمایه های اندک و تضمین زمان مطلوب برای استفاده خریدار و استفاده حداکثر ظرفیت سرمایه ها، در نظام حقوقی بسیاری ازکشورها مورد پذیرش قرار گرفته است . در نظام حقوقی ایران پذیرش بیع زمانی به دلیل عدم پیوستگی مالکیت و موقتی بودن آن و کامل نبودن تسلط مالک ، با اشکالاتی مواجه شده است و هنوز قانونی در خصوص آن وضع نشده و احکام مربوط به آن در ابهام باقی مانده است ولی میتوان در چارچوب عقود معین و نامعین به بررسی آن پرداخت و با توجه به متوقف نبودن عقود به صرف عقود معین و نقش امضایی شرع در خصوص قراردادهای عرفی و امکان اعتبار عرفی بیع زمانی و همچنین محدودیت سلطه کامل در موارد اضرار به غیر با عنایت به اصل تسلیط و وجود نمونه هایی از مالکیت موقت در فقه ، صحت بیع زمانی را تائید نمود. از منظر قواعد عمومی قراردادها نیز، در قرارداد بیع زمانی کلیه شرایط صحت انجام معامله لحاظ میگردد و از نظر ذاتی، عقد تملیکی است و اثر اصلی این قرارداد نیز انتقال مالکیت از مالک به دیگری است . متعلق مالکیت در این قرارداد، عین است و دارای ارزش و اعتبار بوده و مالک با این سند مالکیت نسبت به قدرالسهم خود مالک بوده و به وراث او بعد از فوت منتقل میگردد و هر زمان نیز که تمایل داشته باشد میتواند سهم خود را به دیگری واگذار نماید.
خلاصه ماشینی:
"» بنابراین ، مالک عین میتواند از طریق عقد صلح معوض ، مالکیت ملک را به چند نفر منتقل نماید، به گونه ای که مالکیت هر یک از این افراد به صورت مقطعی بوده و هر کدام از خریداران در مدت مشخصی از سال مالک آن عین میباشد؛ 1 Time Sharing اما باید توجه داشت که این نوع قرارداد اگر چه نتیجه بیع ، یعنی انتقال مالکیت عین را در بر دارد، ولیکن چون در قالب عقد صلح واقع میشود، لذا با عنایت به ماده ٧٥٨ ق .
حال این سؤال به ذهن متبادر میشود که محدوده اختیارات مالکان در مواردی که چند نفر به صورت زمان بندی شده از ملک استفاده میکنند چیست ؟ پاسخ سؤال وابسته به مبنایی است که پیش تر گفته شد؛ اگر معتقد به فعلیت و شأنیت مالکیت باشیم هر یک از مالکین فعلی، در زمان مالکیت فعلی خود حق همه گونه تصرف و استفاده ای را دارد یعنی میتواند آن را به دیگری منتقل کند، هبه نماید و حق مالکیت بعد از فوت او به وراث میرسد، ولی از آنرو که در همین زمان ، مالکان دیگر، حق مالکیت شأنی به آن مال دارند، تصرفات مالک فعلی تا حدی مجاز و بلااشکال است که به حقوق دیگران لطمه ای وارد ننماید و مضر حقوق آنها نباشد، چون عین مال متعلق حق دیگران نیز واقع شده است ."