چکیده:
گویش کردی جنوبی یا ایلامی - کرمانشاهی یکی از چهار گویش اصلی زبان کردی (کرمانجی، سورانی، اورامی-گورانی و کردی جنوبی) است که خود، زیرگویشها و لهجههای متعددی را شامل میشود. خزلی، لکی و کلهری، سه زیرگویش کردی جنوبی هستند که در این مقاله از لحاظ نکات دستوری و قواعد صرفی و نحوی، مورد مقایسه قرار گرفتند و به بیان تفاوتها و شباهتهای آنها (با تأکید بیشتر بر تفاوتها) پرداخته شد. در این پژوهش که از نظر روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است، پس از معرفی زبان کردی و گویشهای آن، قواعد صرفی و نحوی زیرگویشهای مورد نظر، تبیین و تشریح شد. نتایج این پژوهش حاکی از ارتباط بسیار نزدیک این گویشها و وجود شباهتهای بسیار و تفاوتهایی در آنها بود؛ چنانکه این سه گویش در بسیاری از نکات دستوری با هم اشتراک دارند و تفاوتهای موجود نیز بیشتر در صرف افعال، کاربرد ضمایر، قیدها، حروف اضافه و پیشوندها و به تعبیر سادهتر، در ساختار واژگان و افعال به صورت جزئی و در کاربرد بعضی از حروف نمود مییابد و همین تفاوتهاست که باعث تمایز این گویشها و استقلال آنها از یکدیگر شده و نظام دستوری هر یک از آنها را خاص کرده است.
خلاصه ماشینی:
جستاری در قواعد صرفی و نحوی گویش کردی جنوبی (با بررسی موردی سه زیرگویش خزلی، لکی و کلهری) مسلم خزلی( 1 سکینه آزادی 2 چکیده گویش کردی جنوبی یا ایلامی- کرمانشاهی یکی از چهار گویش اصلی زبان کردی (کرمانجی، سورانی، اورامی-گورانی و کردی جنوبی) است که خود، زیرگویشها و لهجههای متعددی را شامل میشود.
نتایج این پژوهش حاکی از ارتباط بسیار نزدیک این گویشها و وجود شباهتهای بسیار و تفاوتهایی در آنها بود؛ چنانکه این سه گویش در بسیاری از نکات دستوری با هم اشتراک دارند و تفاوتهای موجود نیز بیشتر در صرف افعال، کاربرد ضمایر، قیدها، حروف اضافه و پیشوندها و به تعبیر سادهتر، در ساختار واژگان و افعال به صورت جزئی و در کاربرد بعضی از حروف نمود مییابد و همین تفاوتهاست که باعث تمایز این گویشها و استقلال آنها از یکدیگر شده و نظام دستوری هر یک از آنها را خاص کرده است.
در گویش خزلی این فعل به شکل «چیایمن» هم به کار برده میشود که معمولا گویشور خزل در گفتگوی خود با گویشوران دیگر گویشها بهویژه کلهری از آن استفاده میکند؛ زیرا لفظ «مهچیایمن/ maĉyâimen» برای گویشور کلهری، ثقیل است و او برای اینکه تلفظ این فعل سادهتر شود، حرف اول بن فعل «چیم» را حذف میکند تا به شکل ماضی سادهای که در گویش کلهری کاربرد دارد نزدیکتر شود.