چکیده:
گونۀ کرمانی، برخی آثار واجی و واژگانی فارسی دورۀ میانه را در خود حفظ کرده است که بررسی این آثار به عنوان بخشی از مطالعات درزمانی زبان فارسی در زبان شناسی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، گونۀ کرمانی دارای برخیویژگیهای واجی و وااژگانی نیز هست که آن را از فارسی معیار متمایز می کند. این پژوهش به بررسی برخی آثار واجی و واژگانی باقیمانده از فارسی میانه در گونۀ کرمانی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اعمال فرآیندهای واجی از قبیل سایشی شدگی، واکدارشدگی، حذف، افراشتگی واکه ای و افتادگی واکه ای در برخی واژگان فارسی میانه، باعث تغییر این واژگان در فارسی نو شده است؛ با این حال، گونۀ کرمانی تحت تأثیر این فرآیندها قرار نگرفته است و در نتیجه برخی آثار واجی زبان فارسی میانه در این گونۀ زبانی باقی مانده است. علاوه بر این، صورت واژگانی برخی از واژگان فارسی میانه که در فارسی نو تغییر کرده اند همچنان در گونۀ کرمانی به کار می رود. برخی از این واژگان با مفهوم دوران میانۀ خود در گونۀ کرمانی به کار می روند و برخی دیگر دچار فرآیندهای کاهش یا گسترش معنایی شده اند. وجود این آثار در گونۀ کرمانی نشانۀ قدمت تاریخی این گونۀ زبانی است.
خلاصه ماشینی:
نتایج این پژوهش نشان میدهد که اعمال فرآیندهای واجی از قبیل سایشیشدگی، واکدارشدگی، حذف، افراشتگی واکهای و افتادگی واکهای در برخی واژگان فارسی میانه باعث تغییر این واژگان در فارسی نو شده است؛ با این حال، گونۀ کرمانی تحت تأثیر این فرآیندها قرار نگرفته است و در نتیجه، برخی آثار واجی زبان فارسی میانه در این گونۀ زبانی باقی مانده است.
در این پژوهش برای واجنگاری واژگان فارسی معیار و گونۀ کرمانی، از الفبای بینالمللی آوانگاری استفاده شده است و واجنگاری صورتهای فارسی میانه طبق روش مکنزی صورت گرفته است.
نتایج این پژوهشها نشان میدهد که اعمال برخی فرآیندهای واجی روی فارسی معیار در این گونۀ زبانی بسیار پر بسامد است که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: ( تضعیف همخوانهای [v],[f],[b] در پایانۀ هجا و تبدیل آنها به غلت [w].
با این حال، صورت کرمانی این واژگان نشان میدهد که همخوان پایانی صورت فارسی میانه بر خلاف فارسی معیار در گونۀ کرمانی حفظ شده است.
) به طور کلی این فرآیند در گونۀ کرمانی بسامد نسبتا بالایی دارد و روی تعداد دیگری از واژگان فارسی معیار نیز قابل مشاهده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود.
مثال زیر نشان میدهد که واکۀ /e/ فارسی میانه در روند انتقال به فارسی نو، تحت عمل افتادگی واکهای تبدیل به واکۀ /a/ شده است اما صورت کرمانی این واژه همچنان واکۀ /e/ فارسی میانه را حفظ کرده است.
بررسی تعدادی از واژگان گونۀ کرمانی نشان میدهد که این واژگان، علیرغم داشتن برخی تفاوتهای واجی با صورت فارسی دوران میانه، به همان مفهوم به کار میروند.