چکیده:
مقاله پیش رو در پی پاسخ به پرسش تاثیر تغییر گفتمان های سیاسی بر طنز مطبوعاتی است. به این منظور روزنامه های نماینده دو جناح اصولگرا (کیهان) و اصلاح طلب (جامعه، توس و شرق) در سال های اول ریاست جمهوری دولت های هفتم، نهم و یازدهم مورد بررسی قرار گرفته اند. چارچوب نظری این پژوهش نظریه های سه گانه طنز، نظریه کارناوال میخائیل باختین و مسئولیت اجتماعی رسانه هاستو به این منظور طنزهای مکتوب و تصویری 144 شماره از این روزنامه ها به روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرار گرفته اند. در این بررسی مشخص شد که روزنامه های جناح اصلاح طلب بر عکس روزنامه جناح اصولگرا متاثر از تغییر گفتمان های سیاسی هستند و برعکس نظریه باختین طنز مطبوعاتی نه در فضای بسته بلکه در فضای بازتر سیاسی به سمت طنز انتقادی پیش می رود.
خلاصه ماشینی:
"در میان تعریفهای مختلف، تعریف یحیی آریانپور در جلد دوم کتاب از صبا تا نیما، تعریف مورد نظر این پژوهش از طنز بوده است: آن نوع ادبی که در السنۀ غربی Satire نامیده میشود و در فارسی طنز اصطلاح شده، عبارت از روش ویژهای در نویسندگی است که ضمن دادن تصویر هجوآمیزی از جهتهای زشت و منفی و ناجور زندگی، معایب و مفاسد جامعه و حقایق تلخ اجتماعی را به صورتی اغراقآمیز، یعنی زشتتر و بدتر از آنچه هست نمایش میدهد؛ تا صفات و مشخصات آنها روشنتر و نمایانتر جلوه کند و تضاد عمیق وضع موجود با اندیشۀ یک زندگی عالی و معمول، آشکار شود.
یافتههای پژوهش تحلیل محتوای طنز مطبوعاتی دورۀ اول بین سالهای 1376 تا 1377 طنز مکتوب روزنامۀ کیهان قسمتی از طنز مکتوب این روزنامه در صفحۀ دوم (صفحۀ خبر)، تحت عنوان «گفتوشنود» و به قلم «محمد شریعتمداری» و طنز دیگر با عنوان «کارگاه طنز» به قلم محمد خرمشاهی در صفحۀ پانزدهم و گاهی نیز به شکل مبسوطتر در صفحۀ نهم (که مخصوص ادبیات بود) منتشر میشد.
روزنامۀ کیهان دورۀ اول طنز مکتوب نوع زبان و نحوۀ بیان: در گفتوشنود با زبانی محاورهای و بیانی مستقیم و در کارگاه طنز با زبانی ادبی و بیانی مستقیم استفاده از تمثیل و نماد: تنها در کارگاه طنز به صورت محدود به کار رفته است.
روزنامۀ کیهان دورۀ سوم طنز مکتوب نوع زبان و نحوۀ بیان: در گفتوشنود با زبانی محاورهای و بیانی مستقیم استفاده از استعاره تمثیل و نماد: تنها به صورت خیلی محدود به ضربالمثلهای عامیانه اشاره میکند."